Minh sát tu tập: quán sát ghi nhận sự sinh diệt năm thủ uẩn ① vào lúc xúc chạm

8 October 2024 DNA 49 Views 0 Comments

MINH SÁT TU TẬP: QUÁN SÁT GHI NHẬN SỰ SINH DIỆT NĂM THỦ UẨN ① VÀO LÚC XÚC CHẠM

–––––––––––––––

… Để giúp quý vị hiểu được mục đích của việc ghi nhận từng hiện tượng, chúng tôi lập ra những nguyên tắc căn bản của việc thực hành minh sát như sau:

1. Tu tập minh sát bằng cách quán cái gì?

– Bằng cách ghi nhận đúng như chúng thực sự là năm uẩn vốn có thể gây ra sự chấp thủ.

2. Khi nào và vì mục đích gì chúng (năm uẩn) phải được ghi nhận ?

– Chúng phải được ghi nhận vào sát na sanh để cắt đứt sự chấp thủ.

Vì nếu không ghi nhận vào sát na sanh sẽ mở đường cho sự chấp thủ vào chúng như thường, lạc hay ngã.

Ngoài việc xua tan chấp thủ, việc ghi nhận năm uẩn mỗi lần chúng khởi lên sẽ phát triển được minh sát trí rõ ràng vào bản chất vô thường, khổ và vô ngã của chúng.

Ở đây, ‘vào sát na sanh’ có nghĩa là vào lúc thấy hay nghe…và ‘mỗi lần chúng khởi lên’ biểu thị mỗi hành động thấy, nghe…khi nó xảy ra.

…

NĂM THỦ UẨN VÀO LÚC XÚC CHẠM

–––––––––––––––

Xúc giác bao hàm một phạm vi rộng lớn. Khắp toàn thân của một người, bất kỳ chỗ nào thịt và máu còn trong điều kiện tốt, sắc thần kinh thân (kāyapasāda rūpa) hay bề mặt cảm giác, làm phát sanh xúc giác, có mặt.

Cả ở trong thân: trong thịt, trong máu, trong các cơ bắp, trong xương lẫn ở ngoài thân: trên da, yếu tố nhạy cảm này lan truyền không chừa một điểm nhỏ nào.

Chỗ nào yếu tố nhạy cảm này có mặt, xúc giác có thể cảm giác. Vào lúc xúc chạm, yếu tố nhạy cảm vốn có khả năng nắm bắt thân xúc, nổi bật. Nó hiển hiện như một chỗ va chạm chứ không phải như bất kỳ một hình dạng hay hình thù nào.

Cũng vậy, những phần nhạy của tai, mũi, và lưỡi cũng trở nên rõ rệt như những chỗ xúc chạm ở đây khả năng phán đoán về sự nghe, ngửi và nếm được phát triển.

Vào lúc va chạm thân xúc cũng nổi bật, nó có thể là một trong ba yếu tố (của tứ đại): ⒈ đất (pathavī), ⒉ lửa (tejo), ⒊ gió (vāyo).

⒈ Sự cứng, thô, mịn, và mềm mà một người cảm nhận là địa đại (pathavī);

⒉ cảm giác nóng, hay ấm hoặc lạnh là hoả đại (tejo);

⒊ sự căng cứng, sức ép đẩy, chuyển động là phong đại (vāyo).

Những cảm giác xúc chạm như vậy có thể phát sanh như hệ quả của sự ma–xát giữa những đại chủng khác nhau trong thân; hay do sự tiếp xúc với quần áo, giường chiếu, chỗ ngồi, đất, nước, lửa, gió hay sức nóng của mặt trời, bên ngoài thân.

Những va chạm như vậy tạo ra những xúc giác rất sinh động. Thức biết sự xúc chạm (hay thân thức) bao gồm thọ lạc hay thọ khổ; nhận thức hay tưởng về sự va chạm, sự vận dụng ý chí và hướng tâm để hoàn tất hành động xúc chạm và chỉ biết rằng một sự xúc chạm đã được thiết lập.

Trong sự xúc chạm này thọ lạc hay thọ khổ đặc biệt sinh động. Cái đau ở thân là thọ khổ (dukkhavedanā) phát sanh do sự xúc chạm không vừa ý.

Vào lúc xúc chạm, nếu không chánh niệm để thấy thực tại đúng như thực, sẽ dẫn đến tình trạng chấp thủ vào những đối tượng nổi bật vào lúc ấy như Tôi, của tôi.

Vì lý do đó, chỗ xúc chạm, bề mặt cảm giác (yếu tố nhạy cảm hay thân tịnh sắc), cảm giác của sự xúc chạm (thọ) và biết rằng một sự xúc chạm đã xảy ra, gọi là thủ uẩn (upādānakkhandhā).

Tóm lại:

1. Vào lúc xúc chạm, bề mặt cảm giác và sự va chạm của xúc là Sắc Thủ Uẩn (rūpa uppādānakkhandhā).

2.Thọ lạc hay thọ khổ của xúc là Thọ Thủ Uẩn (vedanā upādānakkhandhā).

3. Nhận thức hay ghi nhớ xúc là Tưởng Thủ Uẩn (saññā upādānakkhandhā).

4. Vận dụng ý chí và xoay sự chú ý để hoàn tất hành động xúc chạm là Hành Thủ Uẩn (saṅkhāra upādānakkhandhā).

5. Chỉ biết rằng một xúc đã xảy ra là Thức Thủ Uẩn (viññāṇa upādānakkhandhā)

(Còn tiếp)

– Hết trích dẫn –

Nguồn trích dẫn: Giảng Giải Kinh Chuyển Pháp Luân – Đại trưởng lão Thiền sư Mahasi Sayadaw.

Bài viết liên quan