Atta có thể bỏ qua nhờ ghi nhận chánh niệm

23 September 2024 DNA 22 Views 0 Comments

ATTA CÓ THỂ BỎ QUA NHỜ GHI NHẬN CHÁNH NIỆM

–––––––––––––––

Một số người nói rằng chỉ ghi nhận sự sanh và diệt của Danh–Sắc thôi thì không đủ. Họ thích đi vào mức chi tiết hơn và suy đoán xem hiện tượng Danh–Sắc này là gì.

Thực ra những suy đoán như vậy không dựa trên trí có được do thực hành, mà chỉ là kiến thức do nghe hay kiến thức sách vở. Kiến thức ấy thuộc tri giác chứ không thuộc trí tuệ.

Việc thực hành minh sát của chúng ta không liên quan đến sự tưởng tri đơn thuần mà đến minh sát trí, một loại trí chỉ có thể có được nhờ thực hành thực sự.

Khi bạn tự thân quan sát mọi người đi qua cổng, bạn sẽ trực tiếp để ý thấy việc đi vô, đi ra của họ chứ không phải dựa vào người khác để biết gián tiếp việc vô ra ấy.

Tương tự như vậy, nếu chính bạn quan sát và ghi nhận những gì xảy ra ở sáu căn môn, nhãn môn, nhĩ môn,… ý môn, bạn sẽ thực sự thấy cách danh và sắc sanh diệt như thế nào chứ không phải dụng tới tiến trình suy nghĩ.

Lấy một ví dụ khác. Đặt một tấm gương ở ven đường. Tất cả người đi bộ và xe cộ sẽ được phản chiếu trong tấm gương đúng theo bản chất thực của chúng. Nếu bạn quan sát và ghi nhận chúng bạn sẽ thấy được chúng đúng như thực.

Cũng vậy, nếu bạn quan sát và ghi nhận với chánh niệm mọi hiện tượng xuất hiện tại sáu căn môn, bạn sẽ để ý thấy các đối tượng giác quan (vốn không có tâm) đang sanh trong khi tâm (chủ thể nhận thức có tâm) đang nhận thức sự sanh này.

Rồi cả đối tượng và chủ thể nhận thức đều diệt. Sau đó tiến trình được làm mới lại. Và người hành thiền sẽ nhận ra rằng đây là hiện tượng Danh–Sắc đang sanh và diệt.

Danh và Sắc hay tâm, và thân, suy cho cùng, đều không trường cửu. Chúng không thường hằng.

Khi bạn ghi nhận những hoạt động của Danh và Sắc bạn sẽ nhận ra bản chất thực của chúng. Sau khi đã biết được bản chất thực của chúng thì còn gì nữa để phải tư duy và suy xét?

Vì thế, không phải chỉ tư duy đơn thuần về Danh và Sắc mà bạn phải thực sự ghi nhận cách chúng sanh và diệt như thế nào bạn mới biết được bản chất thực của các pháp.

Và sau khi đã đối diện với chúng rồi bạn có cần phải bàn cãi về sự hiện hữu của chúng không?

Thật không hợp lý nếu chỉ tụng đọc suông, “Sanh à! Diệt à!” mà không thực sự ghi nhận tiến trình sanh diệt của chúng.

Trí có được do tư duy hay tụng đọc không phải là trí tuệ nội tại mà chỉ là kiến thức gián tiếp có được qua sách vở mà thôi.

Do đó, điều cốt yếu của thiền minh sát là tự mình ghi nhận mọi hiện tượng (pháp) khi chúng xảy ra. Nếu bạn ngẫm nghĩ về chúng, định sẽ không sanh. Không có định bạn không thể có sự thanh tịnh tâm.

Khi bạn suy tư và suy xét trên triết lý của Danh Sắc, nếu nhờ đó mà bạn đạt đến sự thực thì tốt; nhưng nếu bạn bị những tà kiến lôi đi bạn sẽ phải trả giá.

Chẳng hạn bạn có thể quán vô thường thành thường, hay vô ngã thành hữu ngã; lúc đó cái Tôi sẽ tự khẳng định.

Tôi khuyên những người mới bắt đầu thực hành minh sát phải ghi nhận mọi sự mọi việc khi chúng xảy ra.

Khi một người đi, họ nhấc chân lên, đưa tới trước, và bỏ chân xuống. Hãy ghi nhận từng tiến trình nhấc, đưa tới và bỏ chân xuống ấy.

Mới đầu người sơ cơ có thể không phân biệt được tiến trình này với tiến trình khác. Tuy nhiên, càng về sau khi năng lực định mạnh mẽ hơn, họ có thể sẽ ghi nhận được không chỉ từng tiến trình mà cả cái tâm ghi nhận nó nữa.

Khi người ấy nhấc chân lên, cái chân nhấc ấy là đối tượng để tâm ghi nhận. khi định hay sự tập trung của vị ấy mạnh hơn, vị ấy sẽ để ý thấy rõ rằng các đối tượng là một việc trong khi chủ thể, tâm ghi nhận, là một việc khác.

Các đối tượng là Sắc (rūpa), trong khi Danh (nāma) là chủ thể ghi nhận.

Theo cách tương tự, khi co chân, người ấy sẽ nhận ra rằng “Co” là một hiện tượng và “Cái Biết” (chân đang co ấy) là một hiện tượng khác. Theo cách này, danh được phân biệt rõ ràng với sắc.

Trong mọi chuyển động mà người ấy làm người ấy có thể sẽ nhận ra hiện tượng “chuyển động” khác biệt với hiện tượng “biết”.

Do đó, toàn bộ ý niệm về sự hiện hữu đều dựa trên Danh (nāma), cái biết và Sắc (rūpa) cái bị biết.

Danh và Sắc đi vào hiện hữu chỉ trong chốc lát và diệt hay biến mất để rồi sát na kế xuất hiện lại.

Sự nhận thức này được gọi là Danh Sắc Phân Tích Trí (nāmarūpapariccheda ñāṇa).

Người ta có thể hỏi một mình trí này liệu có thể đóng góp gì vào sự đoạn trừ cái ảo tưởng Tôi (atta) không.

Tôi đã nói về điều này ở trước. Ngay cả khi một hành giả cảm thấy tin chắc về quy luật vô thường, khổ, và vô ngã, thì ý thức chấp ngã vẫn có thể sanh khởi nếu vị ấy ngưng hành thiền minh sát trước khi đạt đến Thánh Đạo.

Sự xả ly đối với ảo tưởng về tự ngã atta chỉ xảy ra khi chuỗi minh sát trí tiếp theo sau danh sắc phân tích trí được chứng nghiệm đúng lúc, hay khi Thánh Đạo trí cho quả.

Trước đây tôi đã nói về sự dính mắc hay chấp thủ dựa trên tham ái và tà kiến đối với năm uẩn.

Chúng ta dính mắc vào sắc mà chúng ta thấy bởi vì cảnh sắc ấy là vừa ý, kích thích chúng ta phát triển cái tôi (atta). Đây là sự chấp thủ vào Sắc.

Cũng vậy, chúng ta chấp thủ vào thọ, tưởng, hành và thức theo cách đó.

Áp dụng những nguyên tác chấp thủ này vào các căn môn (cửa giác quan) nơi đây mọi hiện tượng xảy ra, và chúng ta sẽ đi đến kết luận rằng tất cả Danh và Sắc tạo thành năm thủ uẩn (upādānakkhandhas) đều là gánh nặng đối với chúng ta.

Nguồn trích dẫn: GIẢNG GIẢI KINH GÁNH NẶNG – Thiền Sư Mahasī Sāyadaw.

FB LINKS: KINH GÁNH NẶNG GIẢNG GIẢI – MAHASI SAYADAW

(1) bốn chấp thủ, FB

(2) chấp thủ phát sanh như thế nào?, FB

(3) ngã luận thủ (chấp thủ vào ý niệm về tự ngã), FB

(4) loại trừ ảo tưởng về tự ngã – atta, FB

(5) atta có thể bỏ qua nhờ ghi nhận chánh niệm, FB

⑴ ngũ thủ uẩn – gánh nặng thực sự, FB

⑵ như thế nào là mang lấy gánh nặng ngũ uẩn?, FB

⑶ gánh nặng ngũ uẩn nặng như thế nào?, FB

(4) quả báo ác nghiệp phục vụ gánh nặng ngũ uẩn., FB

(5) vui thú trần tục: ảo tưởng không có gánh nặng ngũ uẩn, FB

(6) ai mang gánh nặng ngũ uẩn?, FB

Chế định và chân đế (phần 1), FB

Chế định và chân đế (phần 2), FB

(1) tại sao chấp nhận mang gánh nặng ngũ uẩn?, FB

⑵ tại sao mang gánh nặng ngũ uẩn (p2): ba loại ái (taṅhā), FB

⑶ tại sao mang gánh nặng ngũ uẩn (p3): ba loại ái (taṅhā), FB

Quăng bỏ gánh nặng ngũ uẩn nhờ minh sát trí & bốn thánh đạo (p1), FB

Bậc thánh nhập lưu quăng bỏ gánh nặng ngũ uẩn nhờ minh sát trí & bốn thánh đạo (p2), FB

Thánh đạo trí bậc cao – quăng bỏ gánh nặng ngũ uẩn nhờ minh sát trí & bốn thánh đạo (p3), FB

Gánh nặng ngũ uẩn nhìn từ ánh sáng của tứ thánh đế, FB

Những bài học rút ra từ kinh gánh nặng – bhāra sutta, FB

Bài viết liên quan