Câu hỏi 7: Sát na định hay nhất thời định (khaṇika samādhi) có giúp phát triển Vipassanā được không?

12 August 202412 August 2024 DNA 198 Views 0 Comments

********************************

Hãy nhớ rằng Thanh Tịnh Đạo đã đề cập minh bạch trong Dhātu–manasikāra–pabba là: do quán tứ đại, hay quan sát bốn yếu tố căn bản (đất, nước, lửa, gió) ngay sát–na chúng xảy ra, người hành thiền sẽ khơi dậy chuẩn bị định loại trừ tạm thời các triền cái.

Còn Mahā–tika hay phụ Chú giải của bộ Visuddhimagga nói rằng, thực ra nó không phải chuẩn bị định vì không có định thuộc các bậc thiền (jhānic) cho nó dẫn đến. Tuy nhiên, nó được xem như vậy theo lối ẩn dụ gọi là Sadisu–pacara, nghĩa là nó tương tự với bậc thiền thực sự dưới dạng khả năng loại trừ các triền cái của nó. Định như vậy gọi là sát–na định hay nhất thời định (khaṇka samādhi) trong trường hợp của thiền Minh sát.

Đó là lý do vì sao tôi luôn luôn gọi nó là Vipassanā Khaṇika Samādhi (sát–na định Minh sát). Có số người, không thể hiểu được điều này, đã lý luận rằng sát–na định không thể giúp đưa đến Minh sát được, vì nếu nó làm được như vậy, những người hành thiền ắt hẳn có thể tạo ra tuệ Minh sát.

Tôi đồng ý với họ về điểm này, nếu các thiền sinh đã tu tập định đủ mạnh để thoát khỏi các triền cái, do quan sát các hiện tượng tâm–vật lý hiện tại hợp với tinh thần kinh Đại Niệm Xứ (Mahā–sāti–paṭṭhāna Sutta).

Trong thực tế, rõ ràng là định được đề khởi bằng cách suy luận, xét đoán, hay phân tích những con số thống kê mà thiền sinh đã học thuộc lòng, không cách nào thoát khỏi năm triền cái, và rằng thực sự họ cũng hoàn toàn không quan sát tâm và thân hay danh –sắc hiện tại.

Vì thế những người ưa thích lý luận này hẳn phải là những người có ít hay không có kiến thức về cách tiến hành Minh sát thực sự.

Trong Thanh Tịnh Đạo, sát–na định được nói đến như Khaṇika Cittekaggatā, tức sát–na tâm nhất cảnh tánh, và trong phụ Chú giải của bộ luận, sự định nghĩa được đưa ra là Khaṇa–matta–thitiko samādhi, tức định kéo dài từ sát–na này đến sát–na khác. Dựa trên căn bản của Chú giải và phụ Chú giải của Thanh Tịnh Đạo này, tôi gọi nôm na nó là sát–na định – Khaṇika samādhi, loại định thường được gọi theo lối ẩn dụ là cận định (Upacāra Samādhi).

Tuy nhiên cũng không nên lúng túng nếu gọi như thế không hợp.

Định khởi lên ở sát–na chánh niệm được gọi là Khaṇika Samādhi, tức định kéo dài từng mỗi sát–na hành giả quan sát.

Không có sát–na định này, thiền Minh sát không thể tu tập được.

Vì thế nhất thiết phải có sự định tâm đủ mạnh như vậy cho tuệ Minh sát.

Đối với các hành giả thực hành thuần Minh sát (thuần quán hành giả) không dựa vào bậc thiền (jhāna), sát–na định này là định dẫn hành giả đến sự chứng ngộ Đạo Quả (Magga Phala).

Thiền Minh sát không quan sát một đối tượng duy nhất, thay vào đó nó đòi hỏi phải có sự quan sát các đối tượng từ sát–na này đến sát–na khác. Dù đối tượng thay đổi tâm vẫn có thể khéo tập trung trên chúng từ khoảnh khắc này đến khoảnh khắc khác. Điểm này có lẽ rất sáng tỏ đối với những hành giả đã thực hành một cách hiệu quả.

*********************************

Minh Sát Thực Tiễn

Tác giả: Mahasi Sayadaw

Dịch giả: Pháp Thông

Bài viết liên quan