Diệt đế (nirodha saccā thánh đế về sự diệt của khổ) – chân lý thứ ba trong tứ thánh đế chính là sự diệt của tham ái

23 October 2024 DNA 45 Views 0 Comments

(45) DIỆT ĐẾ (NIRODHA SACCĀ THÁNH ĐẾ VỀ SỰ DIỆT CỦA KHỔ) – CHÂN LÝ THỨ BA TRONG TỨ THÁNH ĐẾ CHÍNH LÀ SỰ DIỆT CỦA THAM ÁI

–––––––––––––––

Idaṃ kho pana, bhikkhave, dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ – yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo.

“Này các Tỳ–kheo, bây giờ Như Lai sẽ giảng về Diệt Đế (Thánh đế về sự Diệt của Khổ), chân lý đích thực mà các Bậc Thánh nên biết.

Đó chính là ly tham, đoạn diệt, không có dư tàn khát ái ấy, sự quăng bỏ, từ bỏ, giải thoát, không có chấp trước khát ái ấy.”

>>> Như vậy thánh đế về sự diệt khổ chính là sự diệt của tham ái, tập đế (samudaya saccā – gọi cách khác là khổ tập thánh đế.)

Nhờ minh sát trí (vipassanā ñāṇa) và Thánh đạo trí (Ariya magga ñāṇa) tham ái không có cơ hội phát sanh và diệt mất. Nó cũng giống như đêm tối bị xua tan bởi ánh sáng mặt trời vậy.

Khi A–la–hán thánh đạo trí (Arahantta magga Ñāṇa) xuất hiện, tham ái không còn cơ hội để sanh và bị tuyệt diệt.

Với sự diệt của tham ái (taṇhā), các uẩn danh và sắc cho một kiếp sống mới không thể xuất hiện và ngưng hiện hữu hoàn toàn.

Sự không khởi lên hay sự diệt của tham ái này được gọi là Thánh Đế về Sự Diệt của Khổ (Khổ Diệt Thánh Đế).

Sự diệt của tham ái bằng A–la–hán thánh đạo trí là sự diệt hoàn toàn không còn dư tàn của tham ái và là hình thức diệt cao quý nhất và cao tột nhất.

Có những hình thức diệt thấp hơn, chẳng hạn như sự diệt bằng Bất Lai Thánh Đạo (anāgāmi magga) vốn chỉ dập tắt hoàn toàn dục ái (kāma taṇhā);

sự diệt bằng Nhất Lai Thánh Đạo (sakadagāmi magga) chỉ diệt được những hình thức thô của dục ái;

sự diệt bằng Nhập Lưu Thánh Đạo (sotāpatti magga) chỉ loại trừ được những dục ái nào đưa đến tái sanh trong những cõi khổ.

Do những sự diệt này chỉ liên quan đến sự diệt phần nào tham ái nên có thể xem chúng như những loại Diệt Đế (nirodha saccā) cấp thấp.

Có một hình thức diệt khác xảy ra do hành thiền trên tính chất vô thường, bất toại nguyện và vô ngã của các hiện tượng.

Thực ra, trong suốt giai đoạn quán trên những tính chất ấy, tham ái không có cơ hội phát sanh và vì vậy sự diệt tạm thời của tham ái xảy ra mà thôi.

Nó có thể được xem như sự diệt nửa vời của tham ái bằng sự phát triển minh sát trí. Mỗi lần một người chuyên tâm hành thiền minh sát, có thể nói rằng họ đang thực hiện sự diệt tạm thời của tham ái này.

Kinh điển Pāḷi đưa ra những giải thích sau về sự diệt của ái bằng cách trả lời câu hỏi tham ái này khi xả ly thì xả ly ở đâu, khi diệt trừ thì diệt trừ ở đâu?

“Chỗ nào trên đời này có những pháp thích ý, vừa lòng, ở đó ái này có thể được xả ly, có thể được diệt trừ.”

Ở đây, các pháp thích ý, vừa lòng, như đã giải thích ở trên, là

sáu căn môn: nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, và ý;

sáu trần cảnh: sắc, thanh, hương, vị, xúc, và pháp;

sáu thức: nhãn thức, nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, thân thức, và ý thức.

Về chi tiết có thể tham khảo trong Kinh Đại Niệm Xứ.

Xả ly và diệt trừ về ý nghĩa giống như nhau. Tương tự, từ bỏ (cāgo), xả ly (paṭinissaggo); giải thoát (mutti); vô chấp trước hay không tham muốn (analayo) … tất cả đều bao hàm cùng một ý nghĩa như nirodha, tức sự diệt, hay huỷ diệt.

(Còn tiếp)

– Hết trích dẫn –

Nguồn trích dẫn: Sumangala Bhikkhu Viên Phúc trích dẫn từ “Giảng Giải Kinh Chuyển Pháp Luân” – Đại trưởng lão Thiền sư Mahasi Sayadaw.

–––––––––––––––

🍀 Nên đọc thật kỹ và nhớ thuộc những lời hướng dẫn thực hành Minh sát Tứ niệm xứ trong bài giảng của Ngài Mahasi Sayadaw vì hiếm có vị nào trao truyền những kinh nghiệm thực chứng pháp hành một cách sâu sắc, toàn diện nhưng vô cùng dễ hiểu để có thể áp dụng trực tiếp ngay vào đời sống hàng ngày, chứ không phải chỉ có lý luận xuông, với một trí tuệ uyên bác như Ngài.

Điều quan trọng nhất ở đây là cần nỗ lực ghi nhớ, thuộc lòng những lời hướng dẫn thực hành trong các bài giảng này.

Rất hiếm người có thể gắn liền pháp thực hành Minh sát Tứ niệm xứ vào trong các bài giảng Kinh như Ngài!

Sādhu! Lành thay!

Sumangala Bhikkhu Viên Phúc

–––––––––––––––

‘… Hiện nay có rất nhiều Nissaya hay các hình thức dịch, giảng giải, và giải thích khác nhau về Kinh Điển Pāḷi ở Miến Điện. Nhưng chắc chắn là không có bất kỳ tác phẩm nào chỉ rõ những phương pháp thực hành cụ thể từ Kinh Điển và làm thế nào để những người hành thiền nhiệt tâm và chân thành mong muốn chứng đắc Đạo Quả có thể ứng dụng được những phương pháp ấy.

Kinh này đã được chúng tôi giảng giải chi tiết trong nhiều dịp, nhấn mạnh đến sự áp dụng thực tiễn của nó vào thiền tập (Minh sát Tứ niệm xứ).”

– Mahasi Sayadaw.

–––––––––––––––

FB LINKS CÁC LOẠT BÀI VỀ: KINH CHUYỂN PHÁP LUÂN GIẢNG GIẢI – MAHASI SAYADAW

Bài viết liên quan