Minh sát tu tập: sự thực trí (saccā ñāṇa), phận sự trí (kicca ñāṇa), và dĩ tác trí (kata ñāṇa) liên quan đến diệt đế như thế nào

4 November 2024 DNA 69 Views 0 Comments

MINH SÁT TU TẬP: SỰ THỰC TRÍ (SACCĀ ÑĀṆA), PHẬN SỰ TRÍ (KICCA ÑĀṆA), VÀ DĨ TÁC TRÍ (KATA ÑĀṆA) LIÊN QUAN ĐẾN DIỆT ĐẾ NHƯ THẾ NÀO?

——————————
Chúng tôi đã đề cập tương đối đầy đủ về ba loại trí, ❶ Sự thực trí (saccā ñāṇa), ❷ Phận sự trí (kicca ñāṇa), và ❸ Dĩ tác trí (kata ñāṇa) liên quan đến Khổ Đế và Tập Đế. Bây giờ chúng tôi sẽ tiếp tục bàn về ba trí liên quan đến Diệt Đế.
❶ SỰ THỰC TRÍ ĐỐI VỚI DIỆT ĐẾ
‘‘‘ Idaṃ dukkhanirodhaṃ ariyasacca ’ nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.”
“Đây là thánh đế về sự diệt khổ. Như vậy, này các Tỳ-kheo, đối với các pháp từ trước chưa từng được nghe, nhãn đã sanh khởi nơi ta, trí đã sanh khởi nơi ta, tuệ đã sanh khởi nơi ta; minh đã sanh khởi nơi ta, và quang đã sanh khởi nơi ta.”
Chữ ‘Đây’ trong đoạn kinh văn trên muốn nói đến “sự diệt hoàn toàn của tham ái (taṇhā) hay tập đế đã được giải thích nhiều lần, khi tham ái bị thủ tiêu, tất cả những thống khổ của danh, sắc và các hành (saṅkhāras) cũng diệt.
Đức Phật nói sự thực trí (saccā ñāṇa), biết sự diệt này là thánh đế về sự diệt khổ, đã khởi lên nơi ngài.
Sự thực trí này KHỞI LÊN trước và sau thánh đạo, và được CHỨNG NGỘ vào sát-na đạo.
Về việc trí này khởi lên trước đạo như thế nào, cần phải hiểu là các vị đệ tử Phật đòi hỏi phải có trí này do nghe người khác, tức phải có Trí Văn.
Tuy nhiên Đức Thế Tôn đắc trí này bằng trực giác trí của ngài ngay cả trước khi chứng đắc nhập lưu đạo. Vì thế, ngài tuyên bố: “Đối với các pháp từ trước chưa từng được nghe, nhãn đã sanh khởi nơi ta, trí đã sanh khởi nơi ta, tuệ đã sanh khởi nơi ta; minh đã sanh khởi nơi ta, và quang đã sanh khởi nơi ta.”
Vào sát-na đạo, sự thực trí này là một với thánh đạo trí (ariya magga ñāṇa) nhận thức Niết Bàn bằng sự chứng ngộ.
❷ PHẬN SỰ TRÍ ĐỐI VỚI DIỆT ĐẾ
‘ Taṃ kho panidaṃ dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ sacchikātabba’ nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.”
“Đây là thánh đế về sự diệt khổ cần phải chứng ngộ. Như vậy này các Tỳ-kheo, đối với các pháp từ trước chưa từng được nghe, nhãn đã sanh khởi nơi ta, trí đã sanh khởi nơi ta, tuệ đã sanh khởi nơi ta; minh đã sanh khởi nơi ta, và quang đã sanh khởi nơi ta.”
Đây là trí (Ñāṇa) biết rằng diệt đế, tức Niết-Bàn, sự diệt của tham ái (taṇhā), là pháp phải được chứng ngộ.
Trí này được gọi là phận sự trí (kicca ñāṇa) vì lẽ nó là trí biết phận sự nào phải được thực hiện đối với diệt đế (nirodha saccā).
Và đây là cách sự chứng ngộ xảy ra: vào sát-na Hành Xả Trí (Saṅkhār-Upekkhā-Ñāṇa) được thiết lập vững chắc và đầy đủ, khi (hành giả) quan sát một trong những hiện tượng sanh và diệt, nhịp độ nhận thức càng lúc càng trở nên nhanh hơn cho đến khi các hành (saṅkhāras) là đối tượng quán và tâm biết lao nhanh vào trạng thái diệt ở đây tất cả hành khổ đều chấm dứt.
Vào lúc chứng ngộ sự diệt của tất cả pháp hữu vi (các hành) như thế, tham ái (taṇhā) cũng đi đến sự diệt.
Vì vậy sự diệt ái được định danh là diệt đế (nirodha saccā) và được nhận thức bằng thánh đạo qua sự chứng ngộ.
Sự chứng ngộ này gọi là thể nhập bằng chứng ngộ (sacchikiriya paṭivedha).
Diệt đế là chân lý phải được chứng ngộ và sự chứng ngộ như thế gọi là thể nhập bằng sự chứng ngộ (sacchikiriya paṭivedha).
Mục đích của việc ghi nhận mọi trường hợp thấy, nghe, xúc chạm, biết,..là để hoàn thành công việc thể nhập bằng sự chứng ngộ qua sự chứng đắc diệt đế.
Đức Phật đã hoàn thành phận sự sacchikiriya paṭivedha này bằng sự chứng ngộ Niết Bàn qua A-la-hán thánh quả trên ‘bồ đoàn bất bại’ dưới gốc cây Bồ Đề.
Ngài đã kể lại cách ngài phát triển phận sự trí, sau khi duyệt lại sự hoàn tất của công việc (bằng phản khán trí), như sau.
❸ DĨ TÁC TRÍ ĐỐI VỚI DIỆT ĐẾ
“Taṃ kho panidaṃ dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ sacchikata ’ nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.”
“Đây là Thánh Đế về sự diệt khổ đã được chứng ngộ. Như vậy này các Tỳ-kheo, đối với các pháp từ trước chưa từng được nghe, nhãn đã sanh khởi nơi ta, trí đã sanh khởi nơi ta, tuệ đã sanh khởi nơi ta; minh đã sanh khởi nơi ta, và quang đã sanh khởi nơi ta.”
Đây là sự giải thích về cách phản khán trí (thấy lại) sự hoàn thành công việc xảy ra sau khi ngài chứng ngộ diệt đế (Niết Bàn) bằng A-la-hán thánh đạo và quả trí.
Kế tiếp chúng tôi sẽ bàn về ba trí liên quan đến đạo đế (magga saccā).
(Còn tiếp)
– Hết trích dẫn –
Nguồn trích dẫn: Sumangala Bhikkhu Viên Phúc trích dẫn từ “Giảng Giải Kinh Chuyển Pháp Luân” – Đại trưởng lão Thiền sư Mahasi Sayadaw.
——————————
🍀 Nên đọc thật kỹ và nhớ thuộc những lời hướng dẫn thực hành Minh sát Tứ niệm xứ trong bài giảng của Ngài Mahasi Sayadaw vì hiếm có vị nào trao truyền những kinh nghiệm thực chứng pháp hành một cách sâu sắc, toàn diện nhưng vô cùng dễ hiểu để có thể áp dụng trực tiếp ngay vào đời sống hàng ngày, chứ không phải chỉ có lý luận xuông, với một trí tuệ uyên bác như Ngài.
Điều quan trọng nhất ở đây là cần nỗ lực ghi nhớ, thuộc lòng những lời hướng dẫn thực hành trong các bài giảng này.
Rất hiếm người có thể gắn liền pháp thực hành Minh sát Tứ niệm xứ vào trong các bài giảng Kinh như Ngài!
Sādhu! Lành thay!

Sumangala Bhikkhu Viên Phúc

–––––––––––––––

‘… Hiện nay có rất nhiều Nissaya hay các hình thức dịch, giảng giải, và giải thích khác nhau về Kinh Điển Pāḷi ở Miến Điện. Nhưng chắc chắn là không có bất kỳ tác phẩm nào chỉ rõ những phương pháp thực hành cụ thể từ Kinh Điển và làm thế nào để những người hành thiền nhiệt tâm và chân thành mong muốn chứng đắc Đạo Quả có thể ứng dụng được những phương pháp ấy.

Kinh này đã được chúng tôi giảng giải chi tiết trong nhiều dịp, nhấn mạnh đến sự áp dụng thực tiễn của nó vào thiền tập (Minh sát Tứ niệm xứ).”

– Mahasi Sayadaw.

–––––––––––––––

FB LINKS CÁC LOẠT BÀI VỀ: KINH CHUYỂN PHÁP LUÂN GIẢNG GIẢI – MAHASI SAYADAW

Bài viết liên quan