Minh sát tu tập: tôn giả Kiều–Trần–Như đã đắc tri kiến cao thượng trongkhi nghe pháp như thế nào?

MINH SÁT TU TẬP: TÔN GIẢ KIỀU–TRẦN–NHƯ ĐÃ ĐẮC TRI KIẾN CAO THƯỢNG TRONGKHI NGHE PHÁP NHƯ THẾ NÀO?

https://www.facebook.com/share/p/pGpzc5YPZXzb3QiB/

–––––––––––––––

Tôn Giả Kiều Trần Như có thể đã tu tập Bát Thánh Đạo và đắc đạo quả nhập lưu lúc Đức Phật đang nói về Trung Đạo hay Bát Thánh Đạo trong thời pháp của ngài.

Khi Đức Phật nói về tứ Thánh Đế cũng vậy, có thể vị này đã quán trên đó để biết những gì cần phải được biết và đạt đến tri kiến cao thượng của thánh đạo và thánh quả.

Đặc biệt khi Tôn Giả nghe Đức Phật nói rằng khổ đế phải được tuệ tri và đạo đế phải được tu tập, rất có thể ngài đã quán trên khổ đế hay năm thủ uẩn và nhờ tu tập minh sát đạo, ngài đã đắc tri kiến cao thượng thuộc đạo quả nhập lưu.

Còn về việc quán khổ, bằng cách ghi nhận âm thanh của pháp ở mỗi sát–na nghe, Tôn Giả đã biết được thực tại đúng như thực cũng như bản chất vô thường, khổ, và vô ngã của chúng, và tu tập Bát Thánh Đạo theo cách này.

Khi sự cảm kích sâu lắng về ý nghĩa của bài pháp khởi lên, ngài cũng quán trên đó.

Sự cảm kích pháp và sự cảm kích âm giọng thuyết pháp (của Đức Phật) cũng có thể được ngài ghi nhận ngay lúc nó xuất hiện.

Hân hoan đi liền sau sự cảm kích, và hỷ (pīti) cùng sanh với nó cũng được quán.

Điều hoàn toàn có thể xảy ra là hỷ đã được ngài dùng như một đối tượng cho sự quán của ngài.

Kinh điển Pāḷi thường đề cập rằng, vào khoảnh khắc khi mà tâm đã được sửa soạn thích hợp, mềm mại, nhu nhuyến, thoát khỏi các triền cái, phấn chấn và hân hoan, đầy đủ niềm tin và lòng mộ đạo, nhiều người đã đắc tri kiến cao thượng khi nghe bài kinh về tứ thánh đế này.

Bát Thánh Đạo cũng được tu tập bằng cách ghi nhận những gì đang xảy ra trong thân, những cảm thọ khổ hay cảm thọ lạc trong thân, và bằng cách quán trên hành động cung kính đảnh lễ Đức Phật.

Thấy, nghe,…đã đề cập ở trên đối với danh (nāma) và sắc (rūpa) đang sanh trong hiện tại không chỉ là paññatti (chế định pháp), không chỉ là những từ ngữ hay tên gọi; mà chúng là chân đế pháp (paramattha dhammas), những thực tại tối hậu vốn thực sự hiện hữu, thực sự xảy ra.

Các thủ uẩn cũng là những thực tại. Khổ đế cần phải tuệ tri cũng là một thực tại, paramattha dhamma.

Khi ghi nhận các hiện tượng, hợp theo lời dạy trong kinh rằng khổ đế phải được tuệ tri, thì khổ đế phải được tuệ tri qua sự hiểu biết bản chất vô thường, khổ, và vô ngã của chúng.

Mỗi lần tuệ tri theo cách này, tham ái vốn có thể sanh sẽ không có cơ hội để sanh do khái niệm thường, lạc, ngã, tịnh đã bị diệt trừ. Đây là sự đoạn trừ tạm thời của tập đế (samudaya).

Si mê hay vô minh không hiểu biết về đối tượng quán cùng với phiền não (kilesā), nghiệp (kamma) và quả (vipāka) có thể sanh cùng với nó sẽ biến mất và diệt với mỗi sát–na ghi nhận. Đây là sự diệt tạm thời được thành tựu với mỗi sát–na ghi nhận.

Tất nhiên minh sát đạo cũng đã được tu tập ở mỗi sát–na quán này.

Như vậy, bằng việc ghi nhận những gì được thấy, nghe…trong lúc ấy, Tôn Giả Kiều–Trần–Như đã phát triển minh sát biết tứ Đế đúng như nó phải được biết và đạt đến đạo quả nhập lưu trong khi đang nghe bài kinh Chuyển Pháp Luân; hay nói cách khác vị ấy đã trở thành một bậc thánh nhập lưu nhờ chứng đắc thánh đạo và thánh quả tu–đàhoàn ngay khi chấm dứt bài kinh.

THÁNH ĐẠO TRÍ VÔ TRẦN VÀ LY CẤU NHƯ THẾ NÀO?

Nhập lưu trí (sotāpanna ñāṇa) mà Tôn Giả Kiều–Trần–Như đắc được ca ngợi trong kinh như vô trần và ly cấu. Sẽ là điều thích hợp để suy xét xem nhập lưu trí này vô trần và ly cấu ra sao.

Phụ chú giải Sāratta Dīpanī nói:

⑴ Vô trần có nghĩa là thoát khỏi bụi và chất dơ của tham dục (rāga) vốn sẽ dẫn đến bốn ác đạo;

⑵ ly cấu là thoát khỏi những phiền não của tà kiến (diṭṭhi) và hoài nghi (vicikicchā).

Đây là một sự mô tả có tính cách bóng bẩy về các phiền não đã bị nhập lưu đạo huỷ diệt.

Nhưng chú giải Vô Ngại Giải Đạo xem cả hai, bụi cũng như phiền não đều là tham dục (rāga).

Tham dục có khuynh hướng che đậy, bao phủ và vì vậy nó cũng giống như chất bụi.

Lại nữa, tham dục giống như những chất bất tịnh hay phiền não vì nó làm hư hỏng và đem lại sự huỷ diệt.

Ở đây một sự suy xét khác phát sanh: Phải chăng “thoát khỏi bụi trần và phiền não” có nghĩa là:

a) pháp nhãn hay thánh đạo trí khởi lên không đi kèm bụi trần và phiền não; hay

b) bụi trầnvà phiền não không cản trở hoặc gây trở ngại cho thánh đạo trí nhờ thế Niết–Bàn có thể được thấy?

Tuy nhiên, cần phải nhớ rằng thánh đạo (magga) không bao giờ phối hợp với phiền não. Do đó, hiển nhiên rằng ở đây không ám chỉ thánh đạo không đi kèm bụi và phiền não.

Như vậy “thoát khỏi bụi trần và phiền não” phải được hiểu theo nghĩa ‘không cản trở hay gây chướng ngại cho thánh đạo trí.’

Đây là cách vượt qua các triền cái: trong khi kiến và nghi, sẽ bị huỷ diệt bằng nhập lưu thánh đạo, thì tham dục vốn sẽ dẫn đến các cõi khổ, vẫn còn hiệu lực, bất chấp thiền minh sát, Niết–bàn vẫn chưa được thấy bằng phương tiện nhập lưu trí. Nó cũng giống như sự không có khả năng thấy vì có cườm trong mắt vậy.

Nhưng khi minh sát trí (vipassanā ñāṇa) đã được hoàn thành viên mãn, và có sức mạnh, kiến, nghi và tham dục vốn sẽ dẫn đến các cõi khổ sẽ bị suy yếu đi, chúng không còn cản trở việc thấy Niết–bàn nữa, cũng như khi lớp cườm mỏng bớt đi nó không còn che phủ hoàn toàn thị lực được nữa. Lúc đó nhập lưu thánh đạo trí có thể thấy rõ và chứng ngộ Niết–bàn.

Khả năng thấy rõ và chứng ngộ Niết–bàn này được mô tả như “vô trần, (virāga –ly tham); ly cấu (vitamala).

Chỉ sau khi minh sát đã làm hết sức diệt trừ của nó Thánh đạo trí mới đoạn trừ. phiền não.

Sự giải thích ở trên hợp với cách mô tả bóng bẩy về “pháp nhãn” và với sự giải thích trong Thanh Tịnh Đạo cũng như Mahāṭika, vốn tuyên bố rằng đạo trí siêu thế đoạn trừ không còn dư tàn chỉ những phiền não đã được minh sát trí hiệp thế làm suy yếu đến mức tối đa.

(Còn tiếp)

– Hết trích dẫn –

Nguồn trích dẫn: Sumangala Bhikkhu Viên Phúc trích dẫn từ “Giảng Giải Kinh Chuyển Pháp Luân” – Đại trưởng lão Thiền sư Mahasi Sayadaw.

–––––––––––––––

🍀 Nên đọc thật kỹ và nhớ thuộc những lời hướng dẫn thực hành Minh sát Tứ niệm xứ trong bài giảng của Ngài Mahasi Sayadaw vì hiếm có vị nào trao truyền những kinh nghiệm thực chứng pháp hành một cách sâu sắc, toàn diện nhưng vô cùng dễ hiểu để có thể áp dụng trực tiếp ngay vào đời sống hàng ngày, chứ không phải chỉ có lý luận xuông, với một trí tuệ uyên bác như Ngài.

Điều quan trọng nhất ở đây là cần nỗ lực ghi nhớ, thuộc lòng những lời hướng dẫn thực hành trong các bài giảng này.

Rất hiếm người có thể gắn liền pháp thực hành Minh sát Tứ niệm xứ vào trong các bài giảng Kinh như Ngài!

Sādhu! Lành thay!

Sumangala Bhikkhu Viên Phúc

–––––––––––––––

‘… Hiện nay có rất nhiều Nissaya hay các hình thức dịch, giảng giải, và giải thích khác nhau về Kinh Điển Pāḷi ở Miến Điện. Nhưng chắc chắn là không có bất kỳ tác phẩm nào chỉ rõ những phương pháp thực hành cụ thể từ Kinh Điển và làm thế nào để những người hành thiền nhiệt tâm và chân thành mong muốn chứng đắc Đạo Quả có thể ứng dụng được những phương pháp ấy.

Kinh này đã được chúng tôi giảng giải chi tiết trong nhiều dịp, nhấn mạnh đến sự áp dụng thực tiễn của nó vào thiền tập (Minh sát Tứ niệm xứ).”

– Mahasi Sayadaw.