Sát-na Định là Chánh định

31 January 2025 DNA 44 Views 0 Comments

Câu hỏi 7: Sát na định hay nhất thời định (khaṇika samādhi) có giúp phát triển Vipassanā được không?

Trả Lời: Hãy nhớ rằng Thanh Tịnh Đạo đã đề cập minh bạch trong Dhātu–manasikāra–pabba là: do quán tứ đại, hay quan sát bốn yếu tố căn bản (đất, nước, lửa, gió) ngay sát–na chúng xảy ra, người hành thiền sẽ khơi dậy chuẩn bị định, loại trừ tạm thời các triền cái.

Còn Mahā–tika hay phụ Chú giải của bộ Visuddhimagga nói rằng: thực ra nó không phải chuẩn bị định, vì không có định thuộc các bậc thiền (jhānic) cho nó dẫn đến. Tuy nhiên, nó được xem như vậy theo lối ẩn dụ gọi là Sadisu–pacara, nghĩa là nó tương tự với bậc thiền thực sự dưới dạng khả năng loại trừ các triền cái của nó. Định như vậy gọi là sát–na định hay nhất thời định (khaṇka samādhi) trong trường hợp của thiền Minh sát. Đó là lý do vì sao tôi luôn luôn gọi nó là Vipassanā Khaṇika Samādhi (sát–na định Minh sát).

Trong Thanh Tịnh Đạo, sát–na định được nói đến như Khaṇika Cittekaggatā, tức sát–na tâm nhất cảnh tánh, và trong phụ Chú giải của bộ luận, sự định nghĩa được đưa ra là Khaṇa–matta–thitiko samādhi, tức định kéo dài từ sát–na này đến sát–na khác. Dựa trên căn bản của Chú giải và phụ Chú giải của Thanh Tịnh Đạo này, tôi gọi nôm na nó là sát–na định – Khaṇika samādhi, loại định thường được gọi theo lối ẩn dụ là cận định (Upacāra Samādhi). Tuy nhiên cũng không nên lúng túng nếu gọi như thế không hợp.

Định khởi lên ở sát–na chánh niệm được gọi là Khaṇika Samādhi, tức định kéo dài từng mỗi sát–na hành giả quan sát. Không có sát–na định này, thiền Minh sát không thể tu tập được. Vì thế nhất thiết phải có sự định tâm đủ mạnh như vậy cho tuệ Minh sát. Đối với các hành giả thực hành thuần Minh sát (thuần quán hành giả) không dựa vào bậc thiền (jhāna), sát–na định này là định dẫn hành giả đến sự chứng ngộ Đạo Quả (Magga Phala).

Thiền Minh sát không quan sát một đối tượng duy nhất, thay vào đó nó đòi hỏi phải có sự quan sát các đối tượng từ sát–na này đến sát–na khác. Dù đối tượng thay đổi tâm vẫn có thể khéo tập trung trên chúng từ khoảnh khắc này đến khoảnh khắc khác. Điểm này có lẽ rất sáng tỏ đối với những hành giả đã thực hành một cách hiệu quả.

Trích trong: Minh Sát Thực Tiễn

Ngài Thiền Sư Mahāsī Sayadaw

Chia sẻ bởi: Thực Hành Giáo Pháp

Bài viết liên quan