Trạng Thái Tâm Giải Thoát

26 April 2025 DNA 7 Views 0 Comments

…

Quan sát

Bhuta là những sự vật và hiện tượng đang hiện hữu. Bhuta thuộc tâm cũng như bhuta thuộc thân hay rupa đang phát sinh và hoại diệt một cách nhanh chóng trong một chuỗi nhân – quả. Cái cũ là nguyên nhân cho cái mới sinh lên. Những đối tượng sinh lên và diệt đi cực kỳ mau lẹ. Chúng phải được quan sát một cách nhanh chóng và khẩn trương. Sau một thời gian, hành giả không còn cần phải nỗ lực quá nhiều nữa, bởi vì tâm sẽ tự động đặt lên đối tượng.

Bài kệ sau đây đã diễn tả trọn vẹn những nội dung trên:

Nếu không tụ tập Bát Chánh Đạo

Vòng luân hồi sẽ mãi vần xoay.

Tinh tấn tu tập Bát Chánh Đạo

Chặt đứt ngay vòng luân hồi này.

Khi hành giả không quan sát, Bát Chánh Đạo không thể được tu tập. Do không tu tập thiền Satipatthana vipassana, chúng sinh sẽ mắc lầm lỗi, cho dù họ là cư sĩ hay tu sĩ. Nếu hành giả phạm sai lầm, người ấy sẽ không phát triển những yếu tố của Bát Chánh Đạo, những gì vốn giúp cho tâm trở nên cao thượng. Hành giả cũng sẽ không khám phá ra ý nghĩa đặc biệt của Thánh Đạo, điều mà không gì khác hơn là Tâm Đạo và Tâm Quả, tương đương với Nibbana và vimutti (giải thoát). Vòng Luân hồi của kilesa (phiền não luân) sẽ bắt đầu trở lại vì nó vẫn chưa bị loại bỏ. Hành giả sẽ không thanh tịnh, không cao thượng và dễ bị ảnh hưởng bởi đủ thứ phi đạo đức.

Những hướng dẫn về hạnh phúc và thịnh vượng này do Đức Phật đưa ra. Đây là Dhamma. Nếu hành giả ở trong ranh giới của nó, hành giả đã thành tựu Vinaya. Thuật ngữ Dhamma Vinaya tương đương với sasana, lời dạy hay giáo lý. Nếu một người thực hành Dhamma Vinaya, người đó đã thiết lập giáo lý trong chính mình và sau đó truyền bá nó.

Khi hành giả hết sức nỗ lực quan sát một cách rõ ràng các đối tượng đang phát sinh, thì hành giả sẽ biết được bản chất của chúng. Vô minh hay avijja không thể phát sinh; vì vậy nó bị tiêu tan. Trong phạm vi mà minh hay vijja sinh khởi, thì avijja không phát sinh. Các kilesa sẽ khô kiệt. Vì không có những hành vi bất thiện nào được thực hiện, nên sẽ không có những kết quả bất thiện nào theo sau, và không có hạt giống mới nào nảy mầm. Chúng ta thấy sự chấm dứt vòng Luân hồi của nghiệp (nghiệp luân). Nếu hành giả thực hành theo những hướng dẫn này, hành giả sẽ thành tựu samma–dukkha–khaya–gami, con đường (Đạo) đưa hành giả đến đoạn tận hoàn toàn sự bất toại nguyện. Và chúng ta vẫn chỉ đang nói về đạo đi trước hay pubbe–bhaga–magga.

Khoảng thời gian hạnh phúc trong thực hành

Với sự thực hành liên tục, sau Tuệ thẩm sát Tam tướng hay sự thấu suốt về ba đặc tính phổ quát của tất cả các đối tượng, hành giả có thể kinh nghiệm udayabbaya–nana hay Tuệ sinh diệt. Ngay sau khi một đối tượng xuất hiện, nó lại biến mất. Hành giả nhìn thấy mọi thứ rõ ràng và cực kỳ chi tiết, hầu như không cần gắng sức. Tâm cực kỳ rõ ràng; không có những chướng ngại; sati (chánh niệm) mạnh mẽ, sáng rõ và thanh tịnh. Hành giả có thể thấy những ánh sáng và thân tâm tràn ngập niềm hân hoan, hỷ lạc. Sẽ có sự tĩnh lặng vững chắc trong tâm, một hương vị đặc biệt trong thiền tập. Hành giả sẽ nghĩ: “Dhamma thật lợi lạc!” Với trí tuệ sắc bén, rõ ràng, tâm gắn chặt trên đối tượng này, hành giả có thể nhớ lại những ký ức về những sự kiện đã trôi qua từ rất lâu và từng bị quên lãng.

Môi trường trong tâm cực kỳ dễ chịu, một dính mắc vi tế đối với sự dễ chịu đó hay nikanti cũng có khuynh hướng khởi lên ở giai đoạn này. Nikanti này trên thực tế là một dạng vi tế của tanha, tham ái hay thèm khát. Đồng thời, có nhiều phẩm chất tích cực đi kèm với nó. Niềm tin Sinh khởi và giải thoát hành giả khỏi sự hoài nghi. Khi kinh nghiệm tâm thanh tịnh, đẹp đẽ và sáng chói, hành giả cảm thấy biết ơn sâu sắc đối với việc thực hành và không còn pamada hay sự phóng dật. Thật vậy, hành giả có xu hướng gia tăng cường độ thực hành xuất phát từ nỗi sợ hãi về sự dễ duôi và cảm giác hổ thẹn về những lầm lạc trong quá khứ của mình.

Một cảm xúc mãnh liệt về mặt đạo đức sẽ sinh khởi trong tâm, hay cảm nhận rằng cần phải tinh tấn nhiều hơn nữa để đạt đến sự giải thoát. Vô tham và vô sân, đặc biệt là đối với các đối tượng bên ngoài, sẽ sinh khởi vào thời điểm này. Tâm kinh nghiệm sự an bình và quân bình không thiên vị hay tatra–majjhattana. Hành giả sẽ có thể ngồi thiền một cách thư thái trong một đến hai giờ mà không bị đau nhức, bởi vì cảm thấy thật sự nhẹ nhàng nơi thân này. Tâm cảm thấy tươi mới và nhẹ nhàng, nhu nhuyễn và mềm mại, tràn đầy năng lượng. Tính chính trực sẽ sinh khởi; hành giả phản tỉnh về những hành vi sai trái trong quá khứ và kiên quyết không tái phạm chúng.

Hạnh phúc của Giáo Pháp và niềm hoan hỷ của sự thực hành tốt hơn nhiều so với niềm vui thế gian. Tại thời điểm này, hành giả hiểu rõ như vậy và do đó có khuynh hướng không nghĩ quá nhiều đến những khoái lạc giác quan. Ở giai đoạn này, nếu hành giả có thể diệt trừ sự dính mắc vào các trạng thái tốt đẹp trong tâm chẳng hạn như nikanti hay tham ái vi tế đã đề cập ở trên, thì hành giả sẽ có thể tiến bộ và đạt tới những tầng tuệ cao hơn mà trước đây vị ấy chưa kinh nghiệm được, cho đến mức độ chứng nghiệm được sự tĩnh lặng của Nibbana – sotapatti magga phala hay Đạo và Quả của tầng thánh Nhập Lưu.

Tại thời điểm đó, hành giả sẽ thấy vô cùng rõ ràng rằng Dhamma dẫn đến hạnh phúc và an vui. Cuối cùng, hành giả cũng hiểu rõ được tâm nguyện của Đức Phật. Dhamma Vinaya được thiết lập trong chính bản thân hành giả; hành giả sẽ hiểu, thấy và kinh nghiệm một cách rõ ràng được bản chất các phẩm hạnh của Đức Phật.

Trích: Trạng thái tâm giải thoát – U Pandita Sayadaw

Bài viết liên quan