Người hiền trí – bài 4/4: Xứ phi xứ (có thể & không thể) là gì? (ṭhānāṭhāna – possible and impossible)

26 February 2021 Nguyễn Công Uyên 292 Views 0 Comments

[lwptoc]

NGƯỜI HIỀN TRÍ – BÀI 4/4: XỨ PHI XỨ (CÓ THỂ & KHÔNG THỂ) LÀ GÌ? (ṬHĀNĀṬHĀNA – POSSIBLE AND IMPOSSIBLE)

⚃ XỨ PHI XỨ (CÓ THỂ & KHÔNG THỂ) LÀ GÌ?

(ṭhānāṭhāna – possible and impossible)

“Người hiền trí” – Bài 4/4

… Này các Tỷ–kheo, không có sợ hãi cho người hiền trí, không có thất vọng cho người hiền trí, không có hoạn nạn cho người hiền trí.

Do vậy, này các Tỷ–kheo, “Chúng tôi sẽ thành người hiền trí, biết suy tư tìm hiểu”, như vậy, này các Tỷ–kheo, các Ông cần phải học tập.

Khi được nghe nói vậy, Tôn giả Ānanda bạch Thế Tôn

– Ðến mức độ nào, bạch Thế Tôn, là vừa đủ để nói: “Tỷ–kheo là người hiền trí, biết suy tư tìm hiểu?”

– Cho đến khi, này Ānanda, Tỷ–kheo ⚀ thiện xảo về giới, ⚁ thiện xảo về xứ, ⚂ thiện xảo về duyên khởi và ⚃ thiện xảo về xứ phi xứ, cho đến mức độ như vậy, này Ānanda, là vừa đủ để nói: “Tỷ–kheo là người hiền trí, biết suy tư tìm hiểu”.

⚃ XỨ PHI XỨ ⚃

– Nhưng cho đến mức độ nào, bạch Thế Tôn, là vừa đủ để nói: “Tỷ–kheo thiện xảo về xứ phi xứ?”

[VÔ THƯỜNG – KHỔ – VÔ NGÃ ]

⚀ ① – Ở đây, này Ānanda, Tỷ–kheo biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: khi một người thành tựu (chánh) kiến lại đi đến các hành (samkhara) và xem là thường còn. Sự kiện như vậy không xảy ra”.

Và vị ấy biết rằng: “Sự kiện này có xảy ra, có hiện hữu: Khi một người phàm phu đi đến các hành và xem là thường còn. Sự hiện như vậy có xảy ra”.

⚁ ② Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một người thành tựu (chánh) kiến, lại có thể đi đến các hành với ý niệm lạc thọ. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra, có hiện hữu: Khi một người phàm phu đi đến các hành với ý niệm lạc thọ. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

⚂ ③ Vị ấy biết rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một người nào thành tựu (chánh) kiến, lại có thể đi đến các pháp với ý niệm tự ngã. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rằng: “Sự kiện này có xảy ra, có hiện hữu: Khi một người phàm phu đi đến các pháp với ý niệm tự ngã. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

[NGŨ NGHỊCH TRỌNG TỘI]

⚀ ❶ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: khi một người thành tựu (chánh) kiến, có thể giết sinh mạng người mẹ. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một người phàm phu có thể giết sinh mạng người mẹ. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

⚁ ❷ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: khi một người thành tựu (chánh) kiến, có thể giết sinh mạng người cha. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một người phàm phu có thể giết sinh mạng người cha. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

⚂ ❸ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: khi một người thành tựu (chánh) kiến, có thể giết sinh mạng A–la–hán. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một người phàm phu có thể giết sinh mạng A–la–hán. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

⚃ ❹ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một người thành tựu (chánh) kiến có thể với ác tâm làm Như Lai chảy máu. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một người phàm phu với ác tâm làm Như Lai chảy máu. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

⚄ ❺ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một người thành tựu (chánh) kiến có thể phá hòa hợp Tăng. Sự kiện như vậy không xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một người phàm phu có thể phá hòa hợp với Tăng. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

[ĐẠO SƯ – A LA HÁN CHÁNH ĐẲNG GIÁC – CHUYỂN LUÂN VƯƠNG]

⚀ ① Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một người thành tựu (chánh) kiến có thể đề cao một Ðạo sư khác. Sự kiên như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một người phàm phu đề cao một Ðạo sư khác. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

⚁ ② Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi cùng trong một thế giới (lokadhatu), hai A la hán – Chánh Ðẳng Giác có thể xuất hiện (một lần) không trước không sau. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi cùng trong một thế giới, một A la hán – Chánh Ðẳng Giác có thể xuất hiện. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

⚂ ③ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra: Khi cùng trong một thế giới, hai vua Chuyển Luân có thể xuất hiện (một lần), không trước không sau. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi trong một thế giới, một vị vua Chuyển Luân có thể xuất hiện. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

[NỮ NHÂN – NAM NHÂN]

⚀ ❶ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một nữ nhân có thể thành A la hán – Chánh Ðẳng Giác. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một nam nhân có thể thành một A la hán – Chánh Ðẳng Giác. Sự kiện như vậy có xảy ra.”

⚁ ❷ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một nữ nhân có thể thành Sakka (Ðế –thích). Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra, có hiện hữu: Khi một nam nhân có thể trở thành Sakka. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

⚂ ❸ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một nữ nhân có thể trở thành Ma vương. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra khi một nam nhân trở thành một Ma vương. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

⚃ ❹ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một nữ nhân có thể trở thành Phạm thiên. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một nam nhân có thể trở thành Phạm thiên. Sự kiện này như vậy có xảy ra”.

[QUẢ BÁO KHI THÂN – KHẨU – Ý ÁC HÀNH]

⚀ ❶ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một thân ác hành có thể sanh ra quả báo khả ái, khả hỷ, khả lạc. Sự kiện này không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một thân ác hành có thể sanh ra quả báo không khả ái, không khả hỷ, không khả lạc. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

⚁ ❷ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một khẩu ác hành có thể sanh ra quả báo khả ái, khả hỷ, khả lạc. Sự kiện này không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một khẩu ác hành có thể sanh ra quả báo không khả ái, không khả hỷ, không khả lạc. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

⚂ ❸ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một ý ác hành có thể sanh ra quả báo khả ái, khả hỷ, khả lạc. Sự kiện này không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một ý ác hành có thể sanh ra quả báo không khả ái, không khả hỷ, không khả lạc. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

[QUẢ BÁO KHI THÂN – KHẨU – Ý THIỆN HÀNH]

⚀ ① Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một thân thiện hành có thể sanh ra quả báo không khả ái, không khả hỷ, không khả lạc. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một thân thiện hành có thể sanh ra quả báo khả ái, khả hỷ, khả lạc. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

⚁ ② Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một khẩu thiện hành có thể sanh ra quả báo không khả ái, không khả hỷ, không khả lạc. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một khẩu thiện hành có thể sanh ra quả báo khả ái, khả hỷ, khả lạc. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

⚂ ③ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một ý thiện hành có thể sanh ra quả báo không khả ái, không khả hỷ, không khả lạc. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một ý thiện hành có thể sanh ra quả báo khả ái, khả hỷ, khả lạc. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

[TÁI SINH KHI THÂN – KHẨU – Ý ÁC HÀNH]

⚀ ❶ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một người hành trì thân ác hành, do nhân thân ác hành ấy, do duyên thân ác hành ấy sau khi thân hoại mạng chung, có thể sanh thiện thú, thiên giới, cõi đời này. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một người hành trì thân ác hành, do nhân thân ác hành ấy, do duyên thân ác hành ấy, sau khi thân hoại mạng chung, có thể sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Sự kiện này có xảy ra”.

⚁ ❷ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một người hành trì khẩu ác hành, do nhân thân ác hành ấy, do duyên khẩu ác hành ấy sau khi thân hoại mạng chung, có thể sanh thiện thú, thiên giới, cõi đời này. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một người hành trì khẩu ác hành, do nhân khẩu ác hành ấy, do duyên khẩu ác hành ấy, sau khi thân hoại mạng chung, có thể sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Sự kiện này có xảy ra”.

⚂ ❸ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một người hành trì ý ác hành, do nhân ý ác hành ấy, do duyên ý ác hành ấy sau khi thân hoại mạng chung, có thể sanh thiện thú, thiên giới, cõi đời này. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một người hành trì y ác hành, do nhân ý ác hành ấy, do duyên ý ác hành ấy, sau khi thân hoại mạng chung, có thể sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Sự kiện này có xảy ra”.

[TÁI SINH KHI THÂN – KHẨU – Ý THIỆN HÀNH]

⚀ ① Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một người hành trì thân thiện hành, do nhân thân thiện hành ấy, do duyên thân thiện ấy, có thể sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một người hành trì thân thiện hành, do nhân thân thiện hành ấy, do duyên thân thiện hành ấy, có thể sanh lên thiện thú, thiên giới, cõi đời này. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

⚁ ② Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một người hành trì khẩu thiện hành, do nhân khẩu thiện hành ấy, do duyên khẩu thiện ấy, có thể sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một người hành trì khẩu thiện hành, do nhân khẩu thiện hành ấy, do duyên khẩu thiện hành ấy, có thể sanh lên thiện thú, thiên giới, cõi đời này. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

⚂ ③ Vị ấy biết rõ rằng: “Sự kiện này không có xảy ra, không có hiện hữu: Khi một người hành trì ý thiện hành, do nhân ý thiện hành ấy, do duyên ý thiện ấy, có thể sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Sự kiện như vậy không có xảy ra”.

Và vị ấy biết rằng: “Sự kiện này có xảy ra: Khi một người hành trì ý thiện hành, do nhân ý thiện hành ấy, do duyên ý thiện hành ấy, có thể sanh lên thiện thú, thiên giới, cõi đời này. Sự kiện như vậy có xảy ra”.

Cho đến mức độ như vậy, là vừa đủ để nói: “Tỷ–kheo thiện xảo về xứ phi xứ”.

(Kết luận)

Khi được nghe nói vậy, Tôn giả Ānanda bạch Thế Tôn

– Thật vi diệu thay, bạch Thế Tôn! Thật hy hữu thay, bạch Thế Tôn! Bạch Thế Tôn, pháp môn này có tên gì?

– Do vậy, này Ānanda, Ông hãy thọ trì pháp môn này là Ða giới, hãy thọ trì pháp môn nầy là Bốn chuyển (Dhammadasa), hãy thọ trì pháp môn này là Pháp kính (Dhammadasa), hãy thọ trì pháp môn này là Trống bất tử, hãy thọ trì pháp môn này là Vô thượng chiến thắng.

Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Tôn giả Ānanda hoan hỷ tín thọ lời Thế Tôn dạy.

Nguồn trích dẫn: Trung Bộ Kinh, 115. Kinh Ða giới

MAJJHIMA NIKĀYA III, 2. 5. Bahudhātukasuttaṃ, (115) The Discourse on Many Elements

NGƯỜI HIỀN TRÍ – BÀI 4/4: XỨ PHI XỨ (CÓ THỂ & KHÔNG THỂ) LÀ GÌ? (ṬHĀNĀṬHĀ­NA­ – POSSIBLE AND IMPOSSIBLE)

Bài viết liên quan

NGƯỜI HIỀN TRÍ – BÀI 4/4: XỨ PHI XỨ (CÓ THỂ & KHÔNG THỂ) LÀ GÌ? (ṬHĀNĀṬHĀNA – POSSIBLE AND IMPOSSIBLE)