Bát chánh đạo là đường tối thượng

[lwptoc]

BÁT CHÁNH ĐẠO LÀ ĐƯỜNG TỐI THƯỢNG

Bát chánh, đường thù thắng…

Câu chuyện xảy ra khi đức Phật ở Kỳ Viên, liên quan đến năm trăm vị Tỳ–kheo.

Một hôm, đức Phật sau khi du hành khắp nước, trở về Xá–vệ.

Lúc ấy có năm trăm Tỳ–kheo bàn tán về những con đường đã đi qua: “Con đường của làng này bằng phẳng, con đường của làng này gồ ghề, con đường của làng này đầy sỏi đá, con đường của làng này không có sỏi… “

Ðức Phật nhận thấy các thầy đủ duyên để chứng quả A–la–hán, bèn đi đến Pháp đường, hỏi:

– Các ông ngồi đây bàn tán việc gì?

Khi các thầy thưa xong, Ngài dạy:

– Này các Tỳ–kheo, những con đường đó chẳng đáng cho chúng ta quan tâm. Một người là Tỳ–kheo phải đi theo con đường Thánh Ðạo, chỉ có thế mới giải thoát mọi đau khổ.

Ngài nói kệ:

(273) Bát chánh, đường thù thắng,

Tứ Ðế, lý thù thắng,

Ly tham, pháp thù thắng,

Giữa các loài hai chân,

Pháp nhãn, người thù thắng.

(274) Ðường này, không đường khác,

Ðưa đến kiến thanh tịnh.

Nếu ngươi theo đường này,

Ma quân sẽ mê loạn.

(275) Nếu ngươi theo đường này,

Ðau khổ được đoạn tận.

Ta dạy ngươi con đường,

Với trí, gai chướng diệt.

(276) Ngươi hãy nhiệt tình làm,

Như lai chỉ thuyết dạy.

Người hành trì thiền định,

Thoát trói buộc ác ma.

– Tích truyện Pháp Cú, XX. Phẩm Ðạo

– Bài viết liên quan

• Bát Thánh Đạo, Web, FB
• Magga – Con Đường: Chân Lý Thứ Tư – Đạo Đế: Con Đường Chấm Dứt Khổ Là Gì?(Tứ Thánh Đế – Bài 4/4), Web, FB

Ghi chú:

BÁT THÁNH ĐẠO = Bát Chánh Đạo = Con Đường Cổ Xưa = Cỗ xe Pháp (Pháp Thừa) tối thượng = Con Đường Thanh Tịnh Độc Nhất = Trung Đạo = Khổ diệt đạo Thánh đế = Con Đường Dẫn Đến Bất Tử = Con Đường Dẫn Đến Niết Bàn = Tam Học Giới – Định – Tuệ = Đạo Đế = Chân lý về Con Đường dẫn đến chấm dứt khổ.

… Này các Tỷ kheo, thế nào là Khổ diệt đạo Thánh đế. Ðó là bát chi Thánh đạo, tức là

❶ Chánh tri kiến,

❷ Chánh tư duy,

❸ Chánh ngữ,

❹ Chánh nghiệp,

❺ Chánh mạng,

❻ Chánh tin tấn,

❼ Chánh niệm,

❽ Chánh định.

❶ Này các Tỷ kheo, thế nào là Chánh tri kiến?

Này các Tỷ kheo,

⚀ tri kiến về Khổ,

⚁ tri kiến về Khổ tập,

⚂ tri kiến về Khổ diệt,

⚃ tri kiến về Khổ diệt đạo.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh tri kiến.

❷ Này các Tỷ kheo, thế nào là Chánh tư duy? ⚀ Tư duy về ly dục,

⚁ tư duy về vô sân,

⚂ tư duy về bất hại.

Này các tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh tư duy.

❸ Này các Tỷ kheo thế nào là Chánh ngữ?

⚀ Tự chế không nói láo,

⚁ tự chế không nói hai lưỡi,

⚂ tự chế không ác khẩu,

⚃ tự chế không nói lời phù phiếm.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh ngữ.

❹ Này các Tỷ kheo, thế nào là Chánh nghiệp?

⚀ Tự chế không sát sanh,

⚁ tự chế không trộm cướp,

⚂ tự chế không tà dâm.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh nghiệp.

❺ Này các Tỷ kheo, thế nào là Chánh mạng?

Này các Tỷ kheo, ở đây vị Thánh đệ tử từ bỏ tà mạng, sinh sống bằng chánh mạng.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh mạng.

❻ Này các Tỷ kheo, và thế nào là Chánh tinh tấn?

Này các Tỷ kheo, ở đây Tỷ kheo,

⚀ đối với các ác, bất thiện pháp chưa sanh, khởi lên ý muốn không cho sanh khởi; vị này nỗ lực, tinh tấn, quyết tâm, trì chí.

⚁ Ðối với các ác, bất thiện pháp đã sanh, khởi lên ý muốn trừ diệt, vị này nỗ lực, tinh tấn, quyết tâm, trì chí.

⚂ Ðối với các thiện pháp chưa sanh, khởi lên ý muốn khiến cho sanh khởi; vị này nỗ lực, tinh tấn, quyết tâm, trì chí.

⚃ Ðối với các thiện pháp đã sanh, khởi lên ý muốn khiến cho an trú, không cho băng hoại, khiến cho tăng trưởng, phát triển, viên mãn. Vị này nỗ lực, tinh tấn, quyết tâm, trì chí.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh tinh tấn.

❼ Này các Tỷ kheo, thế nào là Chánh niệm?

Này các Tỷ kheo, ở đây vị Tỷ kheo sống

⚀ quán thân trên thân, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, để chế ngự tham ưu ở đời;

⚁ quán cảm thọ trên các cảm thọ…

⚂ quán tâm trên các tâm…

⚃ quán pháp trên các pháp, tinh cần tỉnh giác, chánh niệm để chế ngự tham ưu ở đời.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh niệm.

Này các Tỷ kheo, thế nào là Chánh định?

Này các Tỷ kheo,

⚀ ở đây Tỷ kheo ly dục, ly ác bất thiện pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sanh, với tầm, với tứ.

⚁ Tỷ kheo ấy diệt tầm, diệt tứ, chứng và trú Thiền thứ hai, một trạng thái hỷ lạc do định sanh, không tầm, không tứ, nội tĩnh nhất tâm.

⚂ Tỷ kheo ấy ly hỷ trú xả, chánh niệm tỉnh giác, thân cảm sự lạc thọ mà các bậc Thánh gọi là xả niệm lạc trú, chứng và trú Thiền thứ ba.

⚃ Tỷ kheo ấy xả lạc, xả khổ, diệt hỷ ưu đã cảm thọ trước, chứng và trú Thiền thứ tư, không khổ, không lạc, xả niệm thanh tịnh.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh định.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Khổ diệt đạo thánh đế.