Đoạn tận tham sân si bằng cách nào?

27 February 2021 Nguyễn Công Uyên 256 Views 0 Comments

[lwptoc]

ĐOẠN TẬN THAM SÂN SI BẰNG CÁCH NÀO?

—Này các Tỷ–kheo, nếu các du sĩ ngoại đạo hỏi như sau:

“Có ba pháp này, này các Hiền giả.

Thế nào là ba?

Tham, sân, si (Rāgo, doso, moho).

Những pháp này, này các Hiền giả, là ba pháp.

Trong ba pháp này, này các Hiền giả, thế nào là đặc thù, thế nào là thù thắng, thế nào là khác biệt? (ko viseso ko adhippayāso kiṃ nānākaraṇan’ti?)“

Ðược hỏi vậy, này các Tỷ–kheo, các Ông trả lời như thế nào với các du sĩ ngoại đạo ấy?

—Ðối với chúng con, bạch Thế Tôn, các pháp

lấy Thế Tôn làn căn bản (bhagavaṃmūlakā),

lấy Thế Tôn làm lãnh đạo (bhagavaṃnettikā)

lấy Thế Tôn làm nương tựa (bhagavaṃpaṭisaraṇā).

Lành thay, bạch Thế Tôn, nếu Thế Tôn thuyết ý nghĩa lời nói này cho chúng con. Sau khi nghe Thế Tôn, các Tỷ–kheo sẽ thọ trì.

—Vậy này các Tỷ–kheo, hãy nghe và khéo tác ý, ta sẽ nói!

—Thưa vâng, bạch Thế Tôn. Các vị Tỷ–kheo ấy vâng đáp Thế Tôn.

Thế Tôn nói như sau:

—Này các Tỷ–kheo, nếu các du sĩ ngoại đạo hỏi như sau:

“Có ba pháp này, này các Hiền giả. Thế nào là ba? Tham, sân, si. Những pháp này, này các Hiền giả, là ba pháp. Trong ba pháp này, này các Hiền giả, thế nào là đặc thù, thế nào là thù thắng, thế nào là khác biệt? “

Ðược hỏi vậy, này các Tỷ–kheo, các Thầy cần phải trả lời cho các du sĩ ngoại đạo ấy như sau:

“❶ Tham, thưa các Hiền giả, là tội nhỏ, nhưng ly tham là chậm chạp.

❷ Sân là tội lớn, nhưng ly sân là mau chóng.

❸ Si là tội lớn, và ly si là chậm chạp.”

(‘❶ rāgo kho, āvuso, appasāvajjo dandhavirāgī,

❷ doso mahāsāvajjo khippavirāgī,

❸ moho mahāsāvajjo dandhavirāgī’ti.)

⚀ “DO NHÂN GÌ, NÀY CHƯ HIỀN, DO DUYÊN GÌ THAM CHƯA SANH ĐƯỢC SANH KHỞI, VÀ THAM SANH RỒI ĐƯA ĐẾN TĂNG TRƯỞNG, QUẢNG ĐẠI?”

Cần phải trả lời là “TỊNH TƯỚNG”.

(Subhanimittan)

“Với ai không như lý tác ý tịnh tướng, thời tham chưa sanh được sanh khởi, và tham đã sanh được tăng trưởng quảng đại. Ðây là nhân, này các Hiền giả, đây là duyên, tham chưa sanh được sanh khởi, và tham đã sanh được tăng trưởng quảng đại”.

⚁ “DO NHÂN GÌ, NÀY CÁC CHƯ HIỀN, DO DUYÊN GÌ SÂN CHƯA SANH ĐƯỢC SANH KHỞI, VÀ SÂN ĐÃ SANH ĐƯỢC TĂNG TRƯỞNG, QUẢNG ĐẠI?”

Cần phải trả lời là “CHƯỚNG NGẠI TƯỚNG”.

(Paṭighanimittan)

“Với ai không như lý tác ý chướng ngại tướng, thời sân chưa sanh được sanh khởi, sân sanh rồi được tăng trưởng quảng đại. Ðây là nhân, này các Hiền giả, đây là duyên, khiến sân chưa sanh được sanh khởi, và sân đã sanh được tăng trưởng quảng đại”.

⚂ “DO NHÂN GÌ, NÀY CÁC CHƯ HIỀN, DO DUYÊN GÌ SI CHƯA SANH ĐƯỢC SANH KHỞI, VÀ SI ĐÃ SANH ĐƯỢC TĂNG TRƯỞNG, QUẢNG ĐẠI?”

Cần phải trả lời là “KHÔNG NHƯ LÝ TÁC Ý”.

(Ayoniso manasikāro)

“Với ai không như lý tác ý, thời si chưa sanh được sanh khởi, và si đã sanh được tăng trưởng quảng đại. Ðây là nhân, này các Hiền giả, đây là duyên, khiến si chưa sanh được sanh khởi, và si đã sanh được tăng trưởng quảng đại”.

⚀ “DO NHÂN GÌ, NÀY CÁC CHƯ HIỀN, DO DUYÊN GÌ THAM CHƯA SANH KHÔNG SANH KHỞI, HAY THAM ĐÃ SANH ĐƯỢC ĐOẠN TẬN?”

Cần phải trả lời là “TƯỚNG BẤT TỊNH”.

(Asubhanimittan)

“Với ai như lý tác ý tướng bất tịnh, thời tham chưa sanh không sanh khởi, hay tham đã sanh được đoạn tận. Ðây là nhân, này các Hiền giả, đây là duyên khiến tham chưa sanh không sanh khởi, hay tham đã sanh được đoạn tận.”

⚁ “DO NHÂN GÌ, NÀY CÁC CHƯ HIỀN, DO DUYÊN GÌ SÂN CHƯA SANH KHÔNG SANH KHỞI, HAY SÂN ĐÃ SANH ĐƯỢC ĐOẠN TẬN?”

Cần phải trả lời là “TỪ TÂM GIẢI THOÁT”.

(Mettā cetovimuttī)

“Với ai như lý tác ý từ tâm giải thoát, thời sân chưa sanh không sanh khởi, hay sân đã sanh được đoạn tận. Ðây là nhân, này các Hiền giả, đây là duyên khiến sân chưa sanh không sanh khởi, hay sân đã sanh được đoạn tận.”

⚂ “DO NHÂN GÌ, NÀY CÁC CHƯ HIỀN, DO DUYÊN GÌ SI CHƯA SANH KHÔNG SANH KHỞI, HAY SI ĐÃ SANH ĐƯỢC ĐOẠN TẬN?”

Cần phải trả lời là “NHƯ LÝ TÁC Ý”.

(Yonisomanasikāro)

“Với ai như lý tác ý, thời si chưa sanh không sanh khởi, và si đã sanh được đoạn tận. Ðây là nhân, này các Hiền giả, đây là duyên khiến si chưa sanh không sanh khởi, hay si đã sanh được đoạn tận.”

Nguồn trích dẫn: Tăng Chi Bộ Kinh – VII. Phẩm Lớn – 68. Du Sĩ Ngoại Ðạo

Thắng Tri Tham (I)

– Này các Tỷ-kheo, để thắng tri tham, chín pháp cần phải tu tập. Thế nào là chín?

Tưởng bất tịnh, tưởng chết, tưởng yểm ly đối với các món ăn, tưởng không vui thích đối với tất cả thế giới, tưởng vô thường, tưởng khổ trên vô thường, tưởng vô ngã trên khổ, tưởng đoạn tận, tưởng ly tham.

Này các Tỷ-kheo, để thắng tri tham, chín pháp này cần phải tu tập.

Nguồn trích dẫn: Tăng Chi Bộ Kinh – X. Phẩm Tham – (I) (93) Thắng Tri Tham

Thắng Tri Tham (II)

– Này các Tỷ-kheo, để thắng tri tham, chín pháp cần phải tu tập. Thế nào là chín?Sơ Thiền, Thiền thứ hai, thiền thứ ba, Thiền thứ tư, Không vô biên xứ, Thức vô biên xứ, Vô sở hữu xứ, Phi tưởng phi phi tưởng xứ, Diệt thọ tưởng định.

Này các Tỷ-kheo, để thắng tri tham, chín pháp này cần phải tu tập.

Nguồn trích dẫn: Tăng Chi Bộ Kinh – X. Phẩm Tham – (II) (94) Thắng Tri Tham

Liễu Tri Tham

– Này các Tỷ-kheo, để liễu tri tham… để diệt tận… để đoạn tận… để trừ diệt… để ly tham… để đoạn diệt… để trừ khử… để từ bỏ, chín pháp này cần phải tu tập.

Ðể liễu tri sân…
… si, phẫn nộ, hiềm hận, giả dối, não hại, tật đố, xan tham, man trá, phản bội, ngoan cố, bồng bột, mạn, tăng thượng mạn, kiêu, phóng dật…

… để thắng tri… để liễu tri… để diệt tận…để đoạn diệt… để trừ diệt… để ly tham… để đoạn diệt… để trừ khử… để từ bỏ, chín pháp này cần phải tu tập.

Thế Tôn thuyết như vậy, các Tỷ-kheo ấy hoan hỷ tín thọ lời Thế Tôn dạy.

Nguồn trích dẫn: Tăng Chi Bộ Kinh – X. Phẩm Tham – (III) (95—100) Liễu Tri Tham

Thắng Tri Tham Ái

– Này các Tỷ-kheo, muốn thắng tri tham ái, tám pháp cần phải tu tập. Thế nào là tám?❶ Chánh tri kiến, ❷ chánh tư duy, ❸ chánh ngữ, ❹ chánh nghiệp, ❺ chánh mạng, ❻ chánh tinh tấn, ❼ chánh niệm, ❽ chánh định.

Này các Tỷ-kheo, muốn thắng tri tham ái, tám pháp này cần phải tu tập.

Nguồn: Tăng Chi Bộ Kinh – X. Tham Ái – (I) (1) Thắng Tri Tham Ái (1)

Tham Ái

—Muốn liễu tri tham ái… muốn tận diệt tham ái… muốn đoạn tận tham ái… muốn trừ diệt tham ái… muốn hủy diệt tham ái… muốn ly tham tham ái… muốn đoạn diệt tham ái… muốn trừ khử tham ái… muốn từ bỏ tham ái, tám pháp này cần phải tu tập.

Nguồn trích dẫn: Tăng Chi Bộ Kinh – X. Tham Ái – (IV) (4) Tham Ái

Định

—Ðể thắng tri tham ái, này các Tỷ-kheo, ba pháp cần phải tu tập.

Thế nào là ba?

Không định,
vô tướng định,
vô nguyện định.

Ðể thắng tri tham ái, này các Tỷ-kheo, ba pháp này cần phải tu tập.

Này các Tỷ-kheo, để biến tri, biến diệt, đoạn tận, diệt tận, trừ diệt, ly tham, đoạn diệt, trừ khử, từ bỏ tham, ba pháp này, này các Tỷ-kheo, cần phải tu tập.

Này các Tỷ-kheo, để biến tri, biến diệt, đoạn tận, diệt tận, trừ diệt, ly tham, đoạn diệt, trừ khử, từ bỏ sân… từ bỏ si… từ bỏ phẫn nộ… từ bỏ hận… từ bỏ giả dối… từ bỏ não hại… từ bỏ tật đố… từ bỏ xan lẫn… từ bỏ man trá… từ bỏ phản bội… từ bỏ ngoan cố… từ bỏ bồng bột nông nổi… từ bỏ mạn, từ bỏ tăng thượng mạn… từ bỏ kiêu… từ bỏ phóng dật, ba pháp này, này các Tỷ-kheo, cần phải tu tập.

Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Các vị Tỷ kheo ấy hoan hỷ tín thọ lời Thế Tôn dạy.

Nguồn trích dẫn: Tăng Chi Bộ kinh – XVI. Phẩm Lõa Thể – 163. Ðịnh

Hỏi Đáp

– VB:
1/ Ly tham là chậm chạp, ly si là chậm chạp, ly sân là mau chóng. Được hiểu là ly tham,si khó khăn, khó dứt trừ liền cần tu tập lâu dài. Còn ly sân mau chóng nghĩa là có thể dứt trừ nhanh chóng mau lẹ, dễ dàng! Con hiểu câu kinh đó như vậy có đúng ko thưa Sư!
2./ Cụm từ “Từ tâm giải thoát” là sao ạ? Tại sao có thêm “giải thoát” phía sau nữa ạ?
Xin cám ơn Sư! 🙏🙏

– Sumangala Bhikkhu Viên Phúc:
⑴ Đúng như vậy: đoạn tận tham (bậc Thánh thứ ba Bất lai) khó và lâu hơn đoạn tận sân (bậc Thánh thứ hai Nhất lai), đoạn tận si là khó nhất (bậc Thánh thứ tư Alahán).

⑵ Giải thoát có ⒜ tâm giải thoát và ⒝ tuệ giải thoát:

⒜ – TÂM GIẢI THOÁT: là giải thoát tạm thời bởi đắc ĐỊNH đè nén các bất thiện tâm (5 triền cái, trong trường hợp Từ tâm giải thoát là do Định đè nén tâm sân) không cho sinh khởi và an trú;

⒝ – TUỆ GIẢI THOÁT: đầu tiên là giải thoát tạm thời bởi MINH SÁT TUỆ Vipassnā hiệp thế, ngăn chặn phiền não do có Chánh Niệm + Chánh tinh tấn + Tỉnh Giác, và sau đó là giải thoát hoàn toàn và vĩnh viễn bởi ĐẠO TUỆ siêu thế, nhổ tận gốc rễ tham sân si không còn dư sót, chứng ngộ Niết bàn.