Bát thánh đạo là điều kiện cần và đủ để trở thành bậc thánh

[lwptoc]

BÁT THÁNH ĐẠO LÀ ĐIỀU KIỆN CẦN VÀ ĐỦ ĐỂ TRỞ THÀNH BẬC THÁNH TRONG PHÁP VÀ LUẬT CỦA ĐỨC PHẬT GOTAMA

– XD: Câu hỏi của con là: Có phải không nhất thiết phải có 16 tầng trí tuệ của Vipassana, người cư sĩ khi tròn đủ niềm tịnh tín đối với Tam Bảo và Giới hạnh, Bổ thí và những thiện pháp khác thì cũng Nhập lưu được?.

Kính xin sư chỉ dạy ạ 🙏🙏🙏.

– Sumangala Bhikkhu Viên Phúc:

Vấn đề đặt ra ở đây là cần xác định xem tiêu chuẩn nào, bằng chứng nào đủ tin cậy để xác thực một người “đã tròn đủ niềm tịnh tín bất thối chuyển nơi Tam Bảo và đã viên mãn Giới hạnh … v.v… ” để có thể khẳng định rằng đây là vị Thánh Dự Lưu đã đoạn tận ba hạ phần kiết sử?

Theo những điều chúng tôi được truyền dạy và đang thực hành căn cứ trên những lời Đức Phật được ghi nhận trong Tam Tạng kinh điển theo truyền thừa tinh khiết của Phật giáo Nguyên thủy Theravada thì ngoài Bát Thánh Đạo không thể có các bậc Thánh từ Dự lưu cho đến Alahán, tức không thể đoạn tận mọi lậu hoặc, đoạn tận mọi kiết sử trói buộc chúng sinh trong khổ đau phiền não của luân hồi sinh tử trong Tam giới, như Đức Phật đã khẳng định:

“… Này Subhadda, trong pháp luật nào không có Bát Thánh đạo, thời ở đây không có đệ nhất Sa–môn (Thánh Dự Lưu), ở đây cũng không có đệ nhị Sa–môn (Thánh Nhất lai), ở đây cũng không có đệ tam Sa–môn (Thánh Bất lai),

ở đây cũng không có đệ tứ Sa–môn (Thánh Alahán).… ” (Đại kinh Bát Niết Bàn)

Bát Thánh Đạo (hiệp thế) ở đây là con đường, là phương pháp tu tập dẫn đến chứng ngộ Niết bàn khi các chi phần của Bát Thánh Đạo chưa được viên mãn, chưa đồng thời xuất hiện trong cùng một sát na.

Và Bát Thánh Đạo (siêu thế) ở đây là kết quả, là thành tựu viên mãn cả 8 chi phần trong cùng một sát na của Đạo Quả Tuệ Tâm. Đạo Quả tuệ tâm này có tất cả là 40 tâm siêu thế = (Đạo + Quả) x 4 Bậc Thánh x 5 Tầng Thiền jhāna.

Như vậy nếu không có mặt một trong số 40 Đạo Quả Tuệ Tâm này thì cũng không thể nói đến các bậc Thánh. Mà Đạo Quả tuệ tâm này chỉ xuất hiện khi tu tập thành thục Giới Định Tuệ

⑴ nhờ có tín tâm bất thối chuyển nơi Tam Bảo Phật Pháp Tăng: không có tín tâm bất thối chuyển nơi Tam Bảo thì không thể vượt qua những chướng ngại khó khăn trong vun bồi Giới và Định,

⑵ nhờ thành tựu viên mãn Minh Sát Tuệ Vipassnā: Đạo tuệ tâm (Tuệ thứ 14) và Quả tuệ tâm (Tuệ thứ 15) chỉ xuất hiện sau khi đã viên mãn các Tuệ minh sát từ Tuệ thứ nhất – Nàmarùpa paricchedanàna Tuệ Phân Biệt Danh Sắc,… cho đến Tuệ thứ 11 Sankharùpekkhanàna Tuệ Xả Hành, Tuệ thứ 12 Anulomanàna Tuệ Thuận–Thứ, và Tuệ thứ 13 Gotrabhunàna Tuệ Chuyển Tánh.

Như vậy, nếu không có Tín tâm bất thối chuyển nơi Tam Bảo đồng thời cùng với Giới hạnh trong sạch không vết nhơ thì không thể thành tựu viên mãn các chi phần trong Bát Thánh Đạo hỗ trợ để thành tựu Chánh định, và nếu không có Chánh định thì không thể thấy biết như thật bản chất vô thường – khổ – vô ngã của tất cả các pháp hữu vi nhờ Minh Sát Tuệ hiệp thế. Tiếp theo đó, nếu không thành tựu viên mãn Minh Sát Tuệ thì cũng sẽ không thể xuất hiện Đạo và Quả tuệ tâm. Và cuối cùng, nếu không xuất hiện Đạo và Quả tuệ tâm để đoạn tận các kiết sử thì cũng sẽ không thể có các Bậc Thánh từ Dự lưu cho đến Alahán.

Trong Thanh Tịnh Đạo có giải thích thêm rằng mặc dù Giới Định Tuệ trong Bát Thánh Đạo là điều kiện cần và đủ để trở thành bậc Thánh, nhưng mức độ viên mãn Giới Định Tuệ thì có khác biệt trong các Bậc Thánh:

⑴ Bậc Dự lưu và Bậc Nhất lai được gọi là người “viên mãn các phẩm loại của Giới” (Định và Tuệ tuy có mặt nhưng chưa thật viên mãn hoàn mỹ),

⑵ Bậc Bất lai là người “viên mãn về Định” (sau khi đã viên mãn về Giới, nhưng chưa thật viên mãn hoàn mỹ về Tuệ),

⑶ Bậc Alahán là người “viên mãn về Tuệ” (sau khi đã viên mãn hoàn mỹ về Giới và Định).

Chỉ khi nào chứng đắc Đạo Quả tuệ tâm thì khi đó chúng ta mới có thể khẳng định được một cách chắc chắn là vị đó “đã có tín tâm bất thối chuyển nơi Tam Bảo và có giới hạnh viên mãn”, “đã đoạn tận ba hạ phần kiết sử là thân kiến, hoài nghi và giới cấm thủ” để trở thành vị Thánh Dự Lưu, chỉ còn tái sinh tối đa là 7 kiếp sống: “Ðịa ngục đối với ta được đoạn tận, loài bàng sanh đối với ta được đoạn tận, cõi ngạ quỷ đối với ta được đoạn tận, cõi dữ, ác thú, đọa xứ đối với ta được đoạn tận. Ta là vị Dự lưu, không còn thối đọa, chắc chắn đạt đến Chánh giác”. (Tăng chi bộ kinh – Phẩm Sợ hãi hận thù).

Đạo và Quả tuệ tâm là bằng chứng xác thực địa vị bậc Thánh trong Pháp và Luật của Đức Phật Gotama. Đây là điều kiện cần và đủ.

Nguyện cho oai đức Tam Bảo hộ trì cho quí vị luôn có được trí tuệ, tinh tấn, kham nhẫn, từ, bi, hỷ, xả trên con đường dẫn đến giác ngộ giải thoát hoàn toàn và vĩnh viễn mọi khổ đau, phiền não đạt được hạnh phúc thật, sự tự do thật sự – Niết bàn.

Trong tâm từ,

Tỳ Khưu Viên Phúc Sumangala

––––––––––––––––––––––––––––––

CHÁNH KINH

––––––––––––––––––––––––––––––

🍀 KHÔNG CÓ BÁT THÁNH ĐẠO THÌ KHÔNG CÓ CÁC BẬC THÁNH

(Trường bộ kinh: Đại kinh Bát Niết Bàn)

“… Này Subhadda, trong pháp luật nào không có Bát Thánh đạo, thời

ở đây không có đệ nhất Sa–môn (Thánh Dự Lưu),

ở đây cũng không có đệ nhị Sa–môn (Thánh Nhất lai),

ở đây cũng không có đệ tam Sa–môn (Thánh Bất lai),

ở đây cũng không có đệ tứ Sa–môn (Thánh Alahán).

Này Subhadda trong pháp luật nào có Bát Thánh đạo, thời

ở đây có đệ nhất Sa–môn,

ở đây cũng có đệ nhị Sa–môn,

ở đây cũng có đệ tam Sa–môn,

ở đây cũng có đệ tứ Sa–môn.

Này Subhadda, chính trong pháp luật này có Bát Thánh Ðạo, thời này Subhadda,

ở đây có đệ nhất Sa–môn,

ở đây cũng có đệ nhị Sa–môn,

ở đây cũng có đệ tam Sa–môn,

ở đây cũng có đệ tứ Sa–môn.

Những hệ thống ngoại đạo khác đều không có những Sa–môn.

Này Subhadda, nếu những vị Tỷ–kheo này sống chơn chánh, thời đời này không vắng những vị A–la–hán.”

🍀 BÁT THÁNH ĐẠO

= Bát Chánh Đạo = Con Đường Cổ Xưa = Cỗ xe Pháp (Pháp Thừa) tối thượng = Con Đường Thanh Tịnh Độc Nhất = Trung Đạo = Khổ diệt đạo Thánh đế = Con Đường Dẫn Đến Bất Tử = Con Đường Dẫn Đến Niết Bàn = Tam Học Giới – Định – Tuệ = Đạo Đế = Chân lý về Con Đường dẫn đến chấm dứt khổ.

[Trường bộ kinh – 22. Đại kinh Tứ Niệm Xứ ]

“… Này các Tỷ kheo, thế nào là Khổ diệt đạo Thánh đế. Ðó là bát chi Thánh đạo, tức là

❶ Chánh tri kiến,

❷ Chánh tư duy,

❸ Chánh ngữ,

❹ Chánh nghiệp,

❺ Chánh mạng,

❻ Chánh tin tấn,

❼ Chánh niệm,

❽ Chánh định.

❶ Này các Tỷ kheo, thế nào là Chánh tri kiến?

Này các Tỷ kheo,

⚀ tri kiến về Khổ,

⚁ tri kiến về Khổ tập,

⚂ tri kiến về Khổ diệt,

⚃ tri kiến về Khổ diệt đạo.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh tri kiến.

❷ Này các Tỷ kheo, thế nào là Chánh tư duy?

⚀ Tư duy về ly dục,

⚁ tư duy về vô sân,

⚂ tư duy về bất hại.

Này các tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh tư duy.

❸ Này các Tỷ kheo thế nào là Chánh ngữ?

⚀ Tự chế không nói láo,

⚁ tự chế không nói hai lưỡi,

⚂ tự chế không ác khẩu,

⚃ tự chế không nói lời phù phiếm.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh ngữ.

❹ Này các Tỷ kheo, thế nào là Chánh nghiệp?

⚀ Tự chế không sát sanh,

⚁ tự chế không trộm cướp,

⚂ tự chế không tà dâm.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh nghiệp.

❺ Này các Tỷ kheo, thế nào là Chánh mạng?

Này các Tỷ kheo, ở đây vị Thánh đệ tử từ bỏ tà mạng, sinh sống bằng chánh mạng.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh mạng.

❻ Này các Tỷ kheo, và thế nào là Chánh tinh tấn?

Này các Tỷ kheo, ở đây Tỷ kheo,

⚀ đối với các ác, bất thiện pháp chưa sanh, khởi lên ý muốn không cho sanh khởi; vị này nỗ lực, tinh tấn, quyết tâm, trì chí.

⚁ Ðối với các ác, bất thiện pháp đã sanh, khởi lên ý muốn trừ diệt, vị này nỗ lực, tinh tấn, quyết tâm, trì chí.

⚂ Ðối với các thiện pháp chưa sanh, khởi lên ý muốn khiến cho sanh khởi; vị này nỗ lực, tinh tấn, quyết tâm, trì chí.

⚃ Ðối với các thiện pháp đã sanh, khởi lên ý muốn khiến cho an trú, không cho băng hoại, khiến cho tăng trưởng, phát triển, viên mãn. Vị này nỗ lực, tinh tấn, quyết tâm, trì chí.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh tinh tấn.

❼ Này các Tỷ kheo, thế nào là Chánh niệm?

Này các Tỷ kheo, ở đây vị Tỷ kheo sống

⚀ quán thân trên thân, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, để chế ngự tham ưu ở đời;

⚁ quán cảm thọ trên các cảm thọ…

⚂ quán tâm trên các tâm…

⚃ quán pháp trên các pháp, tinh cần tỉnh giác, chánh niệm để chế ngự tham ưu ở đời.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh niệm.

Này các Tỷ kheo, thế nào là Chánh định?

Này các Tỷ kheo,

⚀ ở đây Tỷ kheo ly dục, ly ác bất thiện pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sanh, với tầm, với tứ.

⚁ Tỷ kheo ấy diệt tầm, diệt tứ, chứng và trú Thiền thứ hai, một trạng thái hỷ lạc do định sanh, không tầm, không tứ, nội tĩnh nhất tâm.

⚂ Tỷ kheo ấy ly hỷ trú xả, chánh niệm tỉnh giác, thân cảm sự lạc thọ mà các bậc Thánh gọi là xả niệm lạc trú, chứng và trú Thiền thứ ba.

⚃ Tỷ kheo ấy xả lạc, xả khổ, diệt hỷ ưu đã cảm thọ trước, chứng và trú Thiền thứ tư, không khổ, không lạc, xả niệm thanh tịnh.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Chánh định.

Này các Tỷ kheo, như vậy gọi là Khổ diệt đạo thánh đế.”

🍀 THẾ NÀO LÀ TU TẬP ĐỊNH (SAMĀDHI BHĀVANĀ) CÙNG VỚI TU TẬP TỨ NIỆM XỨ (CATTĀRO SATIPAṬṬHĀNĀ)?

(Trung bộ kinh – 44. Tiểu kinh Phương quảng)

“– Thưa Ni sư [Dhammadinna] thế nào là ⑴ ‘Định – Samādhi’, ⑵ thế nào là ‘Định tướng – Samādhinimittā’, ⑶ thế nào là ‘Định tư cụ – Samādhiparikkhārā’ [điều kiện tiên quyết], ⑷ thế nào là ‘Định tu tập – Samādhibhāvanā’?

– Hiền giả Visākha,

⑴ ‘Nhất Tâm – Cittassa ekaggatā’ là Định;

⑵ ‘Bốn Niệm Xứ – Cattāro satipaṭṭhānā’ là Định tướng;

⑶ ‘Bốn Tinh cần – Cattāro sammappadhānā’ là Định tư cụ [điều kiện tiên quyết];

⑷ ‘Sự luyện tập – Āsevanā’, ‘Sự tu tập – Bhāvanā’, ‘Sự tái tu tập – Bahulīkammaṃ’ của những pháp ấy là ‘Định tu tập – Samādhibhāvanā’ ở đây vậy.”

🍀 BỐN DỰ LƯU PHẦN

(Tăng chi bộ kinh – iii. phẩm chỗ cư trú của hữu tình – (VII) (27) Sợ Hãi Hận Thù (1))

Rồi gia chủ Anàthapindika đi đến Thế Tôn, sau khi đến đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Thế Tôn nói với gia chủ Anàthapindika đang ngồi xuống một bên:

—Này Gia chủ, khi nào năm sợ hãi hận thù của vị Thánh đệ tử được chỉ tức, thời vị ấy thành tựu được bốn Dự lưu phần. Nếu vị ấy muốn, có thể tuyên bố về ngã đối với tự ngã: “Ðịa ngục đối với ta được đoạn tận, loài bàng sanh đối với ta được đoạn tận, cõi ngạ quỷ đối với ta được đoạn tận, cõi dữ, ác thú, đọa xứ đối với ta được đoạn tận. Ta là vị Dự lưu, không còn thối đọa, chắc chắn đạt đến Chánh giác”.

Thế nào là năm sợ hãi hận thù được chỉ tức?

❶ Này Gia chủ, sợ hãi hận thù do SÁT SANH, vì duyên sát sanh, đưa đến trong hiện tại; sợ hãi hận thù đưa đến trong tương lai, kể cả tâm khổ, tâm ưu người ấy cảm thọ. Từ bỏ sát sanh, sợ hãi hận thù không đưa đến trong hiện tại, sợ hãi hận thù không đưa đến trong tương lai, kể cả không có tâm khổ, tâm ưu người ấy cảm thọ… Ðối với vị từ bỏ sát sanh, như vậy sợ hãi hận thù được nhiếp phục.

❷ Này Gia chủ, sợ hãi hận thù do LẤY CỦA KHÔNG CHO, vì duyên lấy của không cho đưa đến trong hiện tại; sợ hãi hận thù đưa đến trong tương lai, kể cả tâm khổ, tâm ưu người ấy cảm thọ… Ðối với vị từ bỏ lấy của không cho, như vậy sự sợ hãi hận thù được nhiếp phục.

❸ Này Gia chủ, sợ hãi hận thù do SỐNG TÀ HẠNH TRONG CÁC DỤC, vì duyên sống tà hạnh trong các dục đưa đến trong hiện tại; sợ hãi hận thù đưa đến trong tương lai, kể cả tâm khổ, tâm ưu người ấy cảm thọ… Ðối với vị từ bỏ sống tà hạnh trong các dục, như vậy sợ hãi hận thù được nhiếp phục.

❹ Này Gia chủ, sợ hãi hận thù do NÓI LÁO, vì duyên nói láo đưa đến trong hiện tại; sự sợ hãi hận thù đưa đến trong tương lai, kể cả tâm khổ, tâm ưu người ấy cảm thọ… Ðối với vị từ bỏ nói láo, như vậy sợ hãi hận thù được nhiếp phục.

❺ Này Gia chủ, sợ hãi hận thù do ĐẮM SAY RƯỢU MEN, RƯỢU NẤU, vì duyên đắm say rượu men, rượu nấu đưa đến trong hiện tại; sự sợ hãi hận thù đưa đến trong tương lai, kể cả tâm khổ, tâm ưu người ấy cảm thọ… Ðối với vị từ bỏ đắm say rượu men, rượu nấu, như vậy sợ hãi hận thù được nhiếp phục.

Năm sự sợ hãi hận thù này được nhiếp phục.

Thế nào là bốn Dự lưu phần được đầy đủ?

Ở đây, này Gia chủ, vị Thánh đệ tử,

❶ đầy đủ lòng tin tuyệt đối với đức Phật: “Ðây là Thế Tôn, bậc Ứng Cúng, Chánh Ðẳng Giác, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Ðiều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhơn Sư, Phật, Thế Tôn”.

❷ Vị ấy đầy đủ lòng tin tuyệt đối với Pháp: “Ðây là Pháp do Thế Tôn khéo thuyết, thiết thực hiện tại, có quả tức thời, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, do người trí tự mình giác hiểu”.

❸ Vị ấy đầy đủ lòng tin tuyệt đối đối với chúng Tăng: “Chúng Tăng đệ tử Thế Tôn là bậc Thiện hạnh; chúng Tăng đệ tử Thế Tôn là bậc Trực hạnh; chúng Tăng đệ tử Thế Tôn là bậc Chánh hạnh; chúng Tăng đệ tử Thế Tôn là bậc Như pháp hạnh, tức là bốn đôi tám chúng. Chúng Tăng đệ tử này của Thế Tôn, đáng được cung kính, đang được tôn trọng, đáng được cúng dường, đáng được chắp tay, là vô thượng phước điền ở trên đời.

❹ Vị ấy đầy đủ các giới đức được bậc Thánh quý mến, không bị bể vụn, không bị hủy hoại, không có tỳ vết, không có vết nhơ, đưa đến giải thoát, được người trí tán thán, không bị nhiễm trước, đưa đến Thiền định.

Bốn Dự lưu phần này được thành tựu.

🍀 NHƯ LÝ TÁC Ý ĐOẠN TẬN KIẾT SỬ TRỞ THÀNH BẬC THÁNH

(Trung Bộ Kinh – 2. Kinh Tất cả các lậu hoặc)

“Vị ấy như lý tác ý: “Ðây là khổ”, như lý tác ý: “Ðây là khổ tập”, như lý tác ý: “Ðây là khổ diệt”, như lý tác ý: “Ðây là con đường đưa đến khổ diệt”. Nhờ vị ấy tác ý như vậy, ba kiết sử được trừ diệt: thân kiến, nghi, giới cấm thủ [trở thành bậc Dự Lưu]. Này các Tỷ–kheo, các pháp ấy được gọi là các lậu hoặc phải do tri kiến được đoạn trừ.”

*****

Tương Ưng Bộ Kinh – Chương 22: Tương Ưng Uẩn – II: Phẩm Thuyết Pháp – 122. Vị Giữ Giới

“Này Hiền giả, sự kiện này xảy ra: Tỷ–kheo giữ giới do NHƯ LÝ TÁC Ý năm thủ uẩn này là ① vô thường, ② khổ, ③ bệnh hoạn, ④ ung nhọt, ⑤ mũi tên, ⑥ bất hạnh, ⑦ ốm đau, ⑧ người lạ, ⑨ hủy hoại, ⑩ rỗng không, ⑪ vô ngã, CÓ THỂ CHỨNG ĐƯỢC QỦA DỰ LƯU.

… CÓ THỂ CHỨNG ĐƯỢC QỦA NHẤT LAI.

… CÓ THỂ CHỨNG ĐƯỢC QỦA BẤT LAI.

… CÓ THỂ CHỨNG ĐƯỢC QỦA ALAHÁN.”

🍀 THẤY RÕ NHƯ THẬT BỞI ĐỊNH

(Tương Ưng Bộ Kinh – Chương 56: tương ưng sự thật – I: Phẩm ðịnh – 1. Ðịnh)

… Này các Tỷ–kheo, hãy tu tập định (samādhi). Này các Tỷ–kheo, Tỷ–kheo có định, như thật rõ biết (pajànati).

Và như thật rõ biết gì?

① Như thật rõ biết: “Ðây là Khổ”.

② Như thật rõ biết: “Ðây là Khổ tập”.

③ Như thật rõ biết: “Ðây là Khổ diệt”.

④ Như thật rõ biết: “Ðây là Con Ðường đưa đến Khổ diệt”.

Này các Tỷ–kheo, hãy tu tập định.

Này các Tỷ–kheo, Tỷ–kheo có định, như thật rõ biết.

Do vậy, này các Tỷ–kheo,

① một cố gắng cần phải làm để rõ biết: “Ðây là Khổ”;

② một cố gắng cần phải làm để rõ biết: “Ðây là Khổ tập”;

③ một cố gắng cần phải làm để rõ biết: “Ðây là Khổ diệt”;

④ một cố gắng cần phải làm để rõ biết: “Ðây là Con Ðường đưa đến Khổ diệt”.

🍀 THẮNG TRI THAM ÁI BỞI TU TẬP KHÔNG ĐỊNH, VÔ TƯỚNG ĐỊNH, VÔ NGUYỆN ĐỊNH.

(Tăng chi bộ kinh – xvi. Phẩm lõa thể – 163. Ðịnh)

“… Ðể thắng tri THAM ÁI, này các Tỷ–kheo, ba pháp cần phải tu tập.

Thế nào là ba?

⚀ Không định,

⚁ vô tướng định,

⚂ vô nguyện định.

Ðể thắng tri tham ái, này các Tỷ–kheo, ba pháp này cần phải tu tập.

Này các Tỷ–kheo, để ① biến tri, ② biến diệt, ③ đoạn tận, ④ diệt tận, ⑤ trừ diệt, ⑤ ly tham, ⑥ đoạn diệt, ⑦ trừ khử, ⑧ từ bỏ THAM, ba pháp này, này các Tỷ–kheo, cần phải tu tập.

Này các Tỷ–kheo, để biến tri, biến diệt, đoạn tận, diệt tận, trừ diệt, ly tham, đoạn diệt, trừ khử, từ bỏ sân… từ bỏ si… từ bỏ phẫn nộ… từ bỏ hận… từ bỏ giả dối… từ bỏ não hại… từ bỏ tật đố… từ bỏ xan lẫn… từ bỏ man trá… từ bỏ phản bội… từ bỏ ngoan cố… từ bỏ bồng bột nông nổi… từ bỏ mạn, từ bỏ tăng thượng mạn… từ bỏ kiêu… từ bỏ phóng dật, ba pháp này, này các Tỷ–kheo, cần phải tu tập.

Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Các vị Tỷ kheo ấy hoan hỷ tín thọ lời Thế Tôn dạy.”

CON ĐƯỜNG NÀO DẪN ĐẾN VÔ VI, NIẾT BÀN? – KHÔNG ĐỊNH, VÔ TƯỚNG ĐỊNH, VÔ NGUYỆN ĐỊNH

(Tương Ưng Bộ – Tập IV – Thiên Sáu Xứ – [43] Chương IX – Tương Ưng Vô Vi – Phần Một – Phẩm Một – IV. Không)

“… Và này các Tỷ–kheo, thế nào là con đường đưa đến VÔ VI?

⚀ Không định,

⚁ Vô tướng định,

⚂ Vô nguyện định.

Này các Tỷ–kheo, đây là con đường đưa đến vô vi.

[Tương tự như trên, thay VÔ VI bởi:

II. Ðích Cuối Cùng (Antam) (S.iv,368), III. Vô Lậu (S.iv,360), IV. Sự Thật (Saccam), V. Bờ Bên Kia (Pàram), VI. Tế Nhị (Nipunam), VII. Khó Thấy Ðược (Sududdasam), VIII. Không Già (Ajajjaram), X. Thường Hằng (Dhuvam), X. Không Suy Yếu (Apalokitam), XI. Không Thấy (Anidassanam), XII. Không Lý Luận (Nippapam), XIII. Tịch Tịnh (Santam), XIV. Bất Tử (Amatam), XV. Thù Thắng (Paniitam), XVI. An Lạc (Sivam), XVII. An Ổn (Khemam), XVIII. Ái Ðoạn Tận, XIX. Bất Khả Tư Nghì (Acchariyam), XX. Hy Hữu (Abhutam), XXI. Không Tai Họa (Anìtika), XXII. Không Bị Tai Họa (Anitakdhamma), XXIII. Niết Bàn, XXIV. Không Tồn Tại (Avyàpajjho), XXV. Ly Tham (Viràgo), XXVI. Thanh Tịnh, XXVII. Giải Thoát (Mutti), XXVIII. Không Chứa Giữ (Anàlayo), XXIX. Ngọn Ðèn (Dipa), XXX. Hang ẩn (Lena), XXXI. Pháo Ðài (Tànam), XXXII. Quy Y (Saranam), XXXIII. Ðến Bờ Bên Kia (Paràyanam)]

TỨ NIỆM XỨ: CON ĐƯỜNG DẪN ĐẾN NIẾT BÀN

(Trường Bộ Kinh – Đại kinh Niệm Xứ)

… Này các Tỷ kheo, đây là con đường độc nhất,

❶ đưa đến thanh tịnh cho chúng sanh,

❷ vượt khỏi sầu

❸ bi,

❹ diệt trừ khổ

❺ ưu,

❻ thành tựu chánh lý,

❼ chứng ngộ Niết bàn.

Ðó là Bốn niệm xứ.

Thế nào là bốn?

Này các Tỷ kheo, ở đây vị Tỷ kheo

⚀ sống quán thân trên thân, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, để chế ngự tham ưu ở đời;

⚁ sống quán thọ trên các thọ, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, để chế ngự tham ưu ở đời;

⚂ sống quán tâm trên tâm, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, để chế ngự tham ưu ở đời;

⚃ sống quán pháp trên các pháp, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, để chế ngự tham ưu ở đời.